Á ferð og flugi

eftir Stephan G. Stephansson

I. NORÐUR SLÉTTUNA

Um sléttur og flóa bar eimlestin oss

      í áttina norðrinu mót.

Á vinstri hlið silalegt aurana óð

      ið óslygna, skoluga fljót,

sem lyfti ei fæti í foss eða streng —

      því fjör, jafnvel straumanna, deyr,

að vaga um aldur með fangið sitt fullt

      af flatlendis svartasta leir.

Það blasti við útsýnið einkennalaust,

      nema aðeins þar skóggyðju hönd

á sléttuna lagði um lækjanna barm

      sín laufofnu kniplinga bönd.

Sjálft landið var útlits sem endalaust borð

      allt órifið kvistlaust og vænt,

sem náttúran hefði ögn hallað á röð

      og heflað og málað svo grænt.

Og byggðin var þunnskipuð, þéttust í kring

      um þorpsmælkin brautstöðvum hjá

með hlálega stafsett og stórfengleg nöfn,

      en strætin og húsin svo fá:

ein spírituslaumverslun, lyfsala nefnd,

      og lánsbúðir tvær eða þrjár,

en kirkjurnar fjórar — að fjöldanum til

      eins frjóvar og veitingakrár.

Um grundirnar nýbýlin stóðu svo stök

      sem strandsker við glælygnusæ,

og mannvirkin öll vóru líka svo lík

      og lagið á sérhverjum bæ,

öll nýplægða moldin jafnblakkleit á blæ

      og blágrænka akranna söm.

Hver mannsandi hlaut víst að hugsa þar eins,

      hver hönd vera álíka töm.

Því siðir og hugsanir dagsins í dag

      þar drottna með óskoruð völd,

sem frumbyggðin sprettur upp fortíðarlaus

      og fóstruð af samtíðar öld.

Og framförin mikla og menningin hér

      við minningar ei hefur töf,

ef endistu að plægja, þú akurland fær,

      er uppgefst þú: nafnlausa gröf.

— En saga og ævintýr öll hefur skreytt

      með örnefnum bændanna lönd,

og bæina óskírða upp vaxa lét

      ei öldin um dal eða strönd

á föðurleifð minni. Í myrknættið út,

      er minningar tendra sín bál,

um vallgróna haugana blossana ber,

      svo bjart er um feðranna sál.

XVIII. "SVO FYRIRDÆMI ÉG ÞIG EKKI HELDUR"

Og það var nú fráliðin tveggja ára tíð

      af atburðum sárlítið gleymt,

og Ragnheiðar ævi og endalok var

      nú öllum sem veðráttan gleymt. —

Í þorpinu sama og samfylgdarlaus

      eitt sumarkvöld staddur ég var.

— Ég glöggt mundi húsin og göturnar enn,

      en gleymst hafði mönnunum þar.

Mér hugkvæmdist eflaust af óþreyju samt,

      þó að því ei stór væru brögð —

að ganga út í reitinn inn rólega þann,

      þar Ragnheiður síðast var lögð.

— Til framandi landa ég bróðurhug ber,

      þar brestur á viðkvæmnin ein,

en ættjarðarböndum mig grípur hver grund,

      sem grær kringum Íslendings bein.

Ég skil, hví vort heimaland hjartfólgnast er:

      öll höppin og ólánin það,

sem ættkvísl þín beið, rifjar upp fyrir þér

      hver árhvammur, fjallströnd og vað.

Og það er sem holtin sjálf hleypi í mann þrótt,

      það hreystiraun einhver var drýgð,

og svo er sem mold sú sé manni þó skyld,

      sem mæðrum og feðrum er vígð.

— En legstaðinn fann ég — og varðaðan vel,

      þó var samt ei grafskriftin rétt,

því "Sally O'Hara" úr letri ég las

      í línu, sem efst var þar sett,

í næstu, hvern dag það í desember var,

      sem dó hún og ártalið þá

þar neðan við "Daisy" — svo fólk gæti fræðst,

      hvers "forlag" um kostnaðinn sá.