Ég elska þig lítið

Ég elska þig lítið

Þetta kvæði birtist í blaðinu Framfara 5. apríl 1878 undir heitinu "Kveðja Ameríkufara til Íslands". Afritað hingað af vesturfaravef ríkisútvarpsins [1].

Ég elska þig lítið eða alls ekki neitt,

þú íslenska brennisteins- „pæla,“

í heim þenna inn þótt þú hafir mig leitt,

þar hrak er og all-lítil sæla.

Ég elska ei Kröflu' og Ódáðahraun

né aðrar eins fordæmdar lendur;

þar vont er að lifa, þar vítis er raun,

þar vikur er kolsvartur brenndur.

Ég Heklu ei elska og hnúkana blá

og háreista jöklanna skalla,

því helmyrkrum dimmu þeir fleygja sér frá

og fýlu, sem kæfa vill alla.

Ég elska ei mórauðu elfurnar hér,

þar allt er með jöklinum blandað,

né lækinn hinn fúla, þar ódaunninn er,

sem oft hefur mönnunum grandað.

Ég elska ei hríðir né óveðrin hér,

né ísinn frá Grænalands ströndum,

né rjúkandi svæðin, þar eyðimörk er,

og aldan hún dunar á söndum.

Þótt ýmsum á stöðum sé allfögur hlíð,

hvar ungblómin fljótlega dafna,

þar kemur þá eldregn og öskudimm hríð,

svo urtirnar visna og kafna.

Ég elska' alla blómgun og ljósið og líf,

en lít hér þó flest, sem það deyðir,

sem dregur að nístandi kvalanna kíf,

sem kyrkir allt lífið og eyðir.

Hér lífið æ stríðir, því veitist ei vörn,

hér vill ekki lífsmagnið glæðast,

og Kronos hann elur sín ómálga börn,

er upp þau af jörðunni fæðast.

Hér æxlast að vísu mörg ágætis sál,

sem ímynd er skaparans sanna,

en stiknar í eldi og brennur við bál

í bölmóðum ánauðarmanna.

Sú sál er hið eina sem elska ég kann,

en oftast þær liðu hér spjöllin,

þær stirðnuðu upp, þegar eldurinn rann

allt eins og á hraununum tröllin.

Ég elska allt frelsi og framkvæmd og starf,

en finn því úr sessinum hrundið,

því listina' og efnin burt ánauðin svarf,

svo allt er í járnfjötrum bundið.

Þótt reiki' ég um stað þann hvar vagga mín var,

á visnum og ófrjóum teigi,

mitt hjarta það nemur ei næringu þar,

því náttúran svarar mér eigi.

Hún gleðst ei við bros mitt né hryggist við harm

er hretviðrin slá mig og stinga,

og raunirnar verð ég að byrgja í barm,

þó brjóstið mitt ætli að springa.

Þótt gröf minna forfeðra gangi' ég að sjá

og grátandi vilji þar standa

þeir eru nú hafnir þar alllangt í frá

til ódáins farsælu landa.

Þá röddin hin helga svo hvíslar að mér:

Hví ert þú að leita með dauðum?

Þeir upp eru hafnir, en ei framar hér,

og öllum lífs horfnir frá nauðum.

Þeir eru nú fluttir á frelsisins bú

og flognir úr þrældóm' og nauðum;

ég syrgði þá áður, ég syrgi ekki nú

né sess þeirra leita að auðum.

Fari' ég að elta mín æfinnar spor,

mér ánægju gefst ei að finna.

Hún er til að veikja allt þrek mitt og þor

sú þyrnibraut daganna minna.

Ég minnist þá vanans, - ég elska hann ei,

hann upprétta sál mína beygði,

hann þvingaði viljann, - öll þvingan er grey -

og þrældóms í löðinni sveigði.

Því mörg dó sú löngun sem innra ég ól,

því örlög og heimurinn valda,

og áformið góða það alloft burt kól

í ánauðar gustinum kalda.

Ég barst þannig áfram um ævinnar ár,

að um mig lék dauðnöpur kylja.

Því horfi ég áfram, - ég held það sé skár', -

en horfi þeir aftur sem vilja.

Ég knúinn er áfram, og kynnast vil því,

sem komandi tíminn vill boða,

en hreysið, í gærdag sem hírðist ég í,

það hirði' ég ei framar að skoða.

Mitt lífsskeið var oft eins og eyðimörk ber

og athvarfið lítið hjá mönnum,

því heims manna vinátta út enduð er,

þá ölið er burtu af könnum.

Ég lærði' aldrei heims lag né höfðingja tak

né hélt mig að stórmennum neinum.

Því er ég stirður að beygja mitt bak

og brauðið að hnoða af steinum.

Þótt fari' ég að ganga þann stórmanna stig

og stritast við hrygg minn að beygja,

þá mótlætið að ber, mátt þú sjá um þig.

Það finnst mér þeir gjörvallir segja.

Horf' ég til fjalls, er þar sviplegt að sjá,

svei, svei, þá dreymir mig illa,

eg lít þar á svarthol og gapandi gjá

og glyrnur sem ég á að fylla.

Og elskan er flotin úr ísköldum reit,

svo ekki' er nú stætt meðal granna,

því Hydra hin illa hún svamlar um sveit

og svelgir upp eigurnar manna.

Og Satan hann vélar og verpir sem kann

og vagar sem ormur á lyngi,

því spillingin ill, sem af eplinu rann,

í öndvegi situr á þingi.

Og fjárkláðinn illi hann ganar um grund,

hann græðir ei mannlegur kraftur,

inn fyrir húðina' hann hrökklast um stund,

og hverfur svo jafnóðum aftur.

Og feðranna foldin er síður en sæl,

þótt syngirðu' um frelsið hið blíða,

því drottnandi herra og þiggjandi þræl

þá er nú verið að smíða.

Nú sumblið er drukkið, menn sjá allt er tál,

þeir sitja í laganna smiðju.

Í endunum báðum er eldur og bál,

en eitur er falið í miðju.

Já sumblið er drukkið, - og sokkið er hér

þeir sóninn í djúpinu heyra,

því víðar og lengur sem eldurinn er

eftir því sekkur hér meira.

En drottinn hann kallar, og styrk er hans stoð:

þér strítt hafið lengi og varist;

gangið út allir, sem elskið mín boð,

í eldinum svo þér ei farist.

Ég sný mér því að hinni ókomnu tíð,

og einhverjum fjarlægum ströndum.

Sólin guðs ljómar svo fögur og fríð

í frjálsari mannheima löndum.

Þá herrann mig leiðir og hressir mitt sinn',

og hagkvæmur staður er fenginn,

ég lít ei til baka á lystigarð minn

af löngun, því til var hann enginn.

Því frændur og vinir þeir fara með mér,

vér fáum að vera þar saman;

þeir eira ei lengur í eldinum hér,

en elta mig, - það verður gaman.

Því öruggan huga þá aldan rís há

og áfram til framandi láða,

en himnanna drottinn, sem alla sér á,

mun auðnu og kjörunum ráða.

Sá frelsi er ann, hann fari með mér,

farsælli heimkynna' að vitja,

en ánauðar postular ættu nú hér

við eldinn og mistrið að sitja.

Sá loka vill sundum og fá alla fest

og fornar oss binda við slóðir,

hann sitji við eldinn, er brennur hér best,

og bakist við eldfjalla glóðir.

Nú bendir oss herrann á himnanna sal

með hávöxnum jarðeldastrokum.

Burt allir mínir úr dimmviðrisdal,

í djúpið hann sekkur að lokum.

Líttu' á, hve svæðið' er saurugt og ljótt

og svartvæddar merkur og engi,

því annan í páskum var eldhríð og nótt

sem áður á Herkúlans vengi.

En andinn er ráðlaus og eirir ei kyrr

í eldmisturs kjörunum þungu;

þeir detta nú niður, sem sem Faeton fyrr,

í fyrra sem dýrðina sungu.

Hér fæðist nú ánauð og farsældarmein

svo frelsinu liggur við strandi;

því væri mér kærast að bera mín bein

langt burtu frá óhappa landi.

Það rofar í vestri, þótt byrgist vor ból,

þeir bramla á þingi með sleðann;

vér tökum oss upp þegar sést aftur sól

og siglum í burtu á meðan.

Ísland, ég kveð þig í síðasta sinn,

um sæinn mér örlögin fleygja;

heldr en að uppeta meðbróður minn

mun ég hjá erlendum deyja.