Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Náttúrusögur/Kjalrákartungur eða Kjallakatungur
Kjalrákartungur eða Kjallakatungur
Þess er getið í sögu Ólafs kóngs Tryggvasonar cap. 217 að Hjalti Skeggjason hafi byggt skip sitt heima í Þjórsárdal og flutt það til sjóar eftir Rangá hinni vestri. Hjalti bjó á Skeljastöðum í Þjórsárdal og byggði kirkju á bæ sínum og er mælt að sú kirkja væri þakin með blýi. Í Þjórsárdal áttu að hafa verið fjórtán bæir sem eyddust í jarðeldinum þegar Rauðikambur brann á 13. öld. Skipið hefur Hjalti orðið að setja fram yfir Þjórsá fyrir vestan Búrfell og so austur með ánni eftir Kjallaka- eður Kjalrákartungum, því þar var kjölrákin eftir. Tungur þessar ná austur fyrir Búrfell og enda lítið eitt fyrir framan Tröllkonuhlaup, en Þjórsá rennur fram með Búrfelli að austan og inn með því að vestan. Austan í Búrfelli upp í hömrunum standa þrír steindrangar. Það á að vera tröllkona sú sem um er getið í fyrsta bindi Þjóðsagnanna blaðs. 160-164 og átti hún með kalli sínum og krakka að hafa dagað þar uppi og orðið þar að steindröngum þessum. En þaðan í landsuður austur í Næfurholtsfjöllum blasir beint á móti Tröllkonugil sem er miklu nær en Bjólfell. En skammt fyrir framan Tröllkonugil er stór steindrangi; það á að vera tröllkonan með pottinn. En þegar hún elti Gissur á Botnum átti hestur hans að hafa dottið niður dauður við túngarðinn í Klofa, en skessan kastað hönum á öxl sér þegar hún heyrði klukknahljóðið. Kjallakatungur eður Kjölrákartungur eru þar sem enda búfjárhagar, en byrjar afréttur og eru sandmelar með víriviðarlaufi og blöðku, en innst grasflöt snögg rétt við Þjórsá. En þaðan í landnorður liggur Rangársandur milli Þjórsár og Rangár inn undir Sölvörarhraun, en rétt fyrir framan Sölvörarhraun eru upptök Vestri-Rangár. Einn bær var í Þjórsárdal sem hét Sandatunga fram við Þjórsá skammt fyrir vestan Búrfell; hann hafði verið í byggð fram á 16. öld.