Landnámabók/54. kafli
Þröstur og Grenjuður synir Hermundar hokins námu land í Hrútafirði inn frá Borðeyri og bjuggu að Melum. Frá Grenjaði var kominn Hesta-Gellir prestur, en Ormur frá Þresti. Son Þrastar var og Þorkell á Kerseyri, faðir Guðrúnar, er átti Þorbjörn þyna, son Hrómundar halta; þeir bjuggu að Fagrabrekku. Þorleifur Hrómundarfóstri var son þeirra. Hásteinn hét enn son Hrómundar; þeir voru allir um eitt ráð. Þórir hét son Þorkels Þrastarsonar; hann bjó að Melum; Helga hét dóttir hans.
Í þann tíma kom Sleitu-Helgi út á Borðeyri og Jörundur bróðir hans; þeir voru víkingar tólf frjálsir og sveinar umfram; þeir fóru allir til Mela. Þá fékk Helgi Helgu Þórisdóttur.
Þeim Hrómundi hurfu stóðhross; það kenndu þeir Helga, og stefndi Miðfjarðar-Skeggi þeim um stuld til alþingis. En þeir Hrómundur skyldu gæta héraðs og höfðu virki gott á Brekku. Austmenn bjuggu skip sitt.
Einn morgin kom hrafn á ljóra á Brekku og gall hátt; þá kvað Hrómundur:
- Út heyrik svan sveita
- sára þorns, es mornar,
- bráð vekr borginmóða,
- bláfjallaðan gjalla.
- Svá gól fyrr, þás feigir
- folknárungar váru,
- Gunnar haukr, es gaukar
- Gauts bragða spá sögðu.
Þorbjörn kvað:
- Hlakkar hagli stokkinn,
- hræs es kemr at sævi,
- móðr krefr morginbráðar,
- már valkastar báru.
- Svá gól endr þás unda
- eiðs af fornum meiði
- hræva gaukr, es haukar
- hildinga mjöð vildu.
Í þenna tíma komu austmenn í virkið, því að verkmenn höfðu eigi aftur látið. Þeir bræður gengu út, en konur sögðu Hrómund of gamlan en Þorleif of ungan að ganga út; hann var fimmtán vetra. Þá kvað Hrómundur:
- Vasat mér í dag dauði,
- draugr flatvallar bauga,
- búumsk við Ilmar jalmi
- áðr, né gær of ráðinn.
- Rækik lítt, þótt leiki
- litvöndr Heðins fitjar,
- oss vas áðr of markaðr
- aldr, við rauða skjöldu.
Austmenn féllu sex í virkinu, en aðrir sex stukku brutt.
Þá er Þorbjörn vildi lúka aftur virkinu, var hann skotinn í gegnum með atgeiri; Þorbjörn tók atgeirinn úr sárinu og setti milli herða Jörundi, svo að út kom í brjóstið. Helgi kastaði honum á bak sér og rann svo. Fallinn var Hrómundur, en Þorleifur sár til ólífis. Hásteinn rann eftir þeim, þar til er Helgi kastaði af sér Jörundi dauðum; þá hvarf hann aftur. Konur spurðu tíðenda; Hásteinn kvað:
- Hér hafa sex, þeirs sævask
- sútlaust, bana úti
- svipnjörðungar, sverðum,
- sárteins á brústeinum.
- Hygg, at halfir liggi
- heftendr laga eftir.
- Eggskeindar létk undir
- óbíðingum svíða.
Konur spurðu, hve margir þeir væri; Hásteinn kvað:
- Barka fúr með fleiri
- fetla stígs at vígi.
- Fyrir várum þar fjórir
- frændr ofstopa vændir.
- En tolf af glað Gylfa
- gunnþings hvatir runnu,
- köld ruðum vápn, þeirs vildu
- várs fundar til skunda.
Konur spurðu, hve margir fallnir væri af víkingum; Hásteinn kvað:
- Sjau hafa sækitívar
- Svölnis garðs til jarðar,
- blóð fell varmt á virða
- valdögg, nösum höggvit.
- Munat fúrviðir fleiri
- Fjölnis þings en hingat
- út um Ekkils brautir
- Jalks mærar skæ færa.
- Hér megu hælibvörvar
- hljóms daltangar skjóma
- dýrs, hvat drýgðu fjórir
- dagverks séa merki.
- En ek, hyrbrigðir, hugða,
- hrafn sleit af ná beitu,
- Gunnar ræfrs, at gæfim
- griðbítum frið lítinn.
- Unnum auðimönnum,
- ák þunnan hjör, Gunnar,
- drógumsk vér at vígi,
- verkdreyruga serki.
- Höfðu herðilofðar
- hildar borðs und skildi,
- þvarr hangrvölum hanga
- hungr, vésæritungur.
- Harðr vas gnýr, þás gerðum
- grjótvarps lotu snarpa.
- Gengu sverðs at söngvi
- sundr gráklæði Þundar,
- áðr á hæl til hvílðar,
- hlutu þeir bana fleiri,
- hjaldrs kom hríð á skjöldu,
- hækings viðir æki.
- Heyri svan, þars sára
- sigrstalls viðir falla,
- benskári drekkr báru
- blóðfalls, of ná gjalla.
- Þar fekk örn, en erni
- eru greipr hræum sveipðar,
- sylg, es Sleitu-Helgi
- sekðauðigr felt rauðu.
- Báru upp af ára
- allþakkliga blakki
- ýtar oss at móti
- almþingssamir hjalma,
- en á braut þeir báru
- beiðendr goðum leiðir
- hlíða herðimeiðar
- hauðrmens skarar rauðar.
Þeir Helgi létu út hinn sama dag og týndust allir á Helgaskeri fyrir Skriðinsenni. Þorleifur varð græddur og bjó að Brekku. Hásteinn fór utan og féll á Orminum langa.
Nú eru rituð landnám flest í Vestfirðingafjórðungi, eftir því sem fróðir menn hafa sagt. Má það nú heyra, að þann fjórðung hefir margt stórmenni byggt, og frá þeim eru margar göfugar ættir komnar, sem nú mátti heyra.
Þessir landnámsmenn eru göfgastir í Vestfirðingafjórðungi: Hrosskell, Skalla-Grímur, Sel-Þórir, Björn hinn austræni, Þórólfur Mostrarskegg, Auður djúpauðga, Geirmundur heljarskinn, Úlfur skjálgi, Þórður Víkingsson, þótt langfeður haldist stærra í sumum ættum. En þá er bændur voru taldir á Íslandi, þá voru níu hundruð bónda í þessum fjórðungi.