Pontus rímur/11. ríma
XI RÍMA
breytaFerskeytt
- 1. Blásinn lituð fúna fyrr
- fölskann kvæða brenndra,
- nú skal slökktan hróðrar hyr
- Hrumnings kveikjum tendra.
- 2. Fúni síður fræða báls
- feygja mærðar drjúga,
- ellefta vill ör til máls
- Ymirs strengja fljúga.
- 3. Ætlað hef eg til ekki tæpt,
- orð ef finnast kunna,
- fengi eg pílu hróðrar hæft
- hvassa lygimunna.
- 4. Öfundarhatur eldsins menn
- innan plagar að steikja,
- þar til í efni sjálfra senn
- sinna lyganna kveikja.
- 5. Annars velferð öfunda mest,
- eigin nytsemd þenkja,
- hans fyrir þetta hugsa helzt
- heiður með lygi krenkja.
- 6. Þó sig skaði þúsundfalt,
- þykir engin sneypa;
- vilja þar til vinna allt
- í vandann öðrum steypa.
- 7. Margur hatri hjartað brennt
- höggur lygunum undir;
- eg hefi sjálfur á því kennt,
- ekki sízt um stundir.
- 8. Nú hefur sá hinn góði guð
- gefið á loft hið sanna
- og so frelst af allri nauð
- og umsát lygimanna.
- 9. Er eg nú þeirra falsi frá,
- fjörðinn byggi þenna;
- en logandi eldur öfundar þá
- innan gjörir að brenna.
- 10. Eflaust skeður í allri raun,
- enn þó dveljist tíðir,
- jafnan hreppa lygarar laun
- loksins vest um síðir.
- 11. Sannast mun í sögunni hér,
- seint ef hlýða kunnið,
- að lygin illan ávöxt ber
- og allt það af henni er runnið.
- 12. Gendill hét, sem greini eg frá,
- Galisía barna eini;
- trausta öngva telja má
- tryggð með þessum sveini.
- 13. Þessi leit, að lofðungs kundur
- lof fékk allra þjóða,
- þar fyrir eins og heiðinn hundur
- hatar nú Pontum góða.
- 14. Mjög var hann að máli framur,
- margt því spjalla kunni,
- við alla slægð og tæling tamur
- títt af hjartans grunni.
- 15. Gekk til Pontum Gendill leiður
- greitt með slægða gnóttir,
- bað hann gefa sér hest með heiður,
- sem hilmirs gaf honum dóttir.
- 16. Kóngsson býður hvörn sinn hest
- honum annan játa,
- segir sér þyki þennan mest
- þegnum úti að láta.
- 17. "Dugi ekki svinnum svo,
- segi eg af vilja beztum,
- veljið yður, ef viljið tvo
- vænsta af mínum hestum."
- 18. Gendill segir, að niflungs náð
- nú sé komin að hvörfum,
- kvað hann mundi ei drýgja dáð
- drengs í meiri þörfum.
- 19. "Vinina ætla eg vant að sjá,
- vel þó nokkuð skvaldri;
- þeir munu lítt í þrautum stá,
- í þörfum dugðu aldri."
- 20. Þar næst gekk með grimmd og móð
- grams af blíðum fundi;
- hatur og reiði í hyggju stóð,
- sem hefnast síðar mundi.
- 21. Ekki lét í þagnar þey
- þessi boð sér nægja,
- hugsa nú við mildings mey
- mætan kóngsson rægja.
- 22. Þá er liðin var lítil stund
- og lýst var yfir forðum,
- Elóis hann fer á fund
- og flimtrar mjúkum orðum:
- 23. "Ef þú sver með eiði mér
- öngum manni greina,
- þá mun eg glósa þýðust þér
- þarfa söguna eina."
- 24. En hún hét honum aftur á mót
- öngum manni segja;
- sagðist framt hin fríða snót
- fullvel kunna að þegja.
- 25. Gendill tók að greina blítt,
- gjörir so orðum víkja,
- kvað sér hæfa harla lítt
- herra kónginn svíkja.
- 26. "Þar með dóttur og drottning hans
- dyl þú minna orða;
- eg er skyldur innan lands
- öllu vondu forða.
- 27. Minn herra, Pontus, mælir, að
- hann mildings dóttur unni;
- eg veit það hefur öngan stað
- út af hjartans grunni.
- 28. Orðinn er eg þess einka vís
- aðra þreyr hann brúði;
- af því fær sú öngan prís,
- sem einum slíkum trúði.
- 29. Traustur er hann að tæla frúr,
- tamur er ungum vandi;
- eg veit hann er öngum trúr
- yður í þessu landi.
- 30. Virðist mér að vísu bezt
- viti það meyjan bjarta,
- svikara þann sem vítin vest
- varist af öllu hjarta."
- 31. Elóis svarar aftur á mót:
- "Annan mann eg hugði;
- hér til hefur við hýra snót
- haldið trú sem dugði.
- 32. Öngan hefur hann ærubrest
- ungri girnzt að veita;
- þeim er lagt til lýta flest,
- sem lofligastir heita."
- 33. "Það er ei gull, sem glóir allt,"
- Gendill réð svo mæla,
- "fögur orðin kynjakalt
- kunna margan tæla."
- 34. Jungfrú gjörði glysinu þá
- og Gendils orðum trúa;
- hún vill þegar honum í frá
- heim til borgar snúa.
- 35. Sinni jungfrú sagði frá,
- so sem fregnað hafði,
- og so greindi allt hún þá,
- sem efni þetta krafði.
- 36. Sídóníu sorg og styggð
- sezt í brjóst hið stinna,
- en lét á sér drósar dygð
- dýrust ekki finna.
- 37. Þá hinn ungi kóngsson kemur,
- klár í hyggju landi,
- leika alla frúnum fremur,
- fyrr sem hans var vandi.
- 38. Svo réð hættlig hryggð og þrá
- hýra jungfrú stanza,
- að öngu orði meyjan má
- mildings syni anza.
- 39. Pontus leit á lauka grund
- ljósust hryggðar dæmi;
- Elóis hann fer á fund
- og fréttir, hvað til kæmi.
- 40. "Veit eg ei, hvað veldur því,"
- vífið anzar herra,
- "henni ætla eg hjarta í
- hryggð muni síðar þverra."
- 41. Aftur gekk, sem innt var mér,
- unga mey að finna.
- "Hvör hefur böl eitt bruggað þér,
- bið eg mér að inna.
- 42. Gjöri þér fyrir guðs míns náð,
- greinið mér hið sanna;
- hvört hefur jungfrú á jörðu smál
- ég eður annar manna?"
- 43. Sídónía svarar af styggð,
- so var höst í máli:
- "Völt er mörgum veraldar tryggð,
- verður oss glys að táli"
- 44. Síðan gengur björt á braut,
- búin með drakons leiri;
- af henni Pontus orðin hlaut
- ekki að sinni fleiri.
- 45. Nú stóð eftir nipinn og hljóður
- niflungs fríður arfi;
- harmi spenntur, harla rjóður
- hann var eins og karfi.
- 46. Gekk hann burt með hrelldan hag,
- hryggðist brjóstið klökkva,
- allan hafði dvaldan dag;
- drjúgum tók að rökkva.
- 47. Sáran beið hann sorgar small,
- særður harma pílu;
- ekki Pontus át né drakk
- og svo leggst í hvílu.
- 48. Talar hann þá við sjálfan sig,
- svannann hugsar væna:
- "Hvör mun vilja myrða mig
- og minni gleði ræna?
- 49. Það mun ljóst í þetta sinn,
- þó það heimurinn kanni;
- eg veit ei til þess verknað minn
- vera af heinum manni.
- 50. Langa nótt og dapran dag
- dauðans mér þeir stofna;
- sorgin eykur sáran hag,
- er seint úr brjósti dofnar."
- 51. Þetta kærði kóngsson þrátt,
- krenktur sætum blundi;
- lá hann þar so langa nátt,
- lítt við hag sinn undi.
- 52. Sídónía svellur stríð
- af sorg og stórum ekka;
- ljúf vill ekki lauka hlíð
- lengi eta eða drekka.
- 53. Jungfrú dýr að sakaði sig;
- svaraði þöllin veiga;
- "Nú skal enginn mennskur mig
- manna fá að eiga.
- 54. Mig hefir tælt einn tignar mann
- og trúnað brugðið sönnum,
- en eg elska hugði hann
- helzt af öllum mönnum.
- 55. Kólnuð er honum kurt og dygð,
- krenkjast siðirnir góðir,
- en bera þótti fremd og frygð
- fram yfir aðrar þjóðir.
- 56. Náttúran er næsta svo
- naum í öllum greinum;
- skömm er það, ef skal hún í tvo
- skipta manni einum.
- 57. Mér hefur fyrri mein og angur
- manna bruggað engi;
- hugsa eg því, að harmurinn strangur
- haldist við mig lengi."
- 58. Löngum stofna lygarnar klatur
- lýða góðra á milli;
- þar með trú eg háð og hatur
- hreinni vingan spilli.
- 59. Að morgni vaknar kóngsson klár,
- í kirkju fór til bæna,
- og eftir á gengur yfrið fár
- Elóis finna væna.
- 60. "Elóis, mig undrar fast
- orð þau jungfrú sagði;
- fyrir þann stóra hatur og hast
- hreyfi eg gleðibragði."
- 61. Elóis segir öngan stað
- eigi slíkt fyrir henni:
- "Ræddi hún til reynslu það;
- með réttu eg það kenni.
- 62. Elligar hefur einhvör mann
- yður rægt við svanna;
- yður skaða ei það kann;
- uppi flýtur hið sanna."
- 63. Lofðungs son að lýsir þá
- af landi skuli hann ríða
- og unga fyrri ei augum sjá
- en aftur veitist blíða.
- 65. Skildi hann so við skemmu mey;
- skrafinu tók að létta;
- sorgin byggði sinnu þey;
- so gekk heim með þetta.
- 66. Hoskur bjó sinn hest og svein
- hilmirs son til ferðar,
- var á töfin valla nein,
- vistir tók og gerðar.
- 67. Fylkir að hann fann í stað
- og fær honum kveðju blíða,
- orðlofs bað, hann öðlast það,
- út um stund að ríða.
- 68. Seint um kvöld við sjóla skilur,
- í svefnhús réð að ganga,
- sinnar ferðar flesta dylur,
- fer þó Herlant þangað.
- 69. Kóngsson segir Herlant hátt
- hann vilji burtu ríða,
- áður en þessi úti er nátt
- en eftir skuli hann bíða.
- 70. Herlant biður hann hoskur þá
- að hugsa ei slíkt né mæla:
- "Yður skal veitast oss í hjá
- auður og nóglig sæla."
- 71. Pontus segir svinnum þá
- svo muni standa verða,
- biður hann öngum inna frá
- allt sér búið til ferða.
- 72. Skjótt hann kallar skrifara einn,
- skipar bréfin rita;
- enginn skyldi annar neinn
- af hans burtför vita.
- 73. Bað ann sína samlagsbræður
- senecal hlýðni veita,
- einkum meðan yfir þeim ræður,
- öngum boðskap neita.
- 74. Mildings son um miðja nótt,
- menntur á listir nógar,
- hann reið burtu heldur hljótt
- og hleypti þaðan til skógar.
- 75. Mýrna stigu og langa leið
- lætur hann hesta renna;
- burtreið hans að gjörist greið;
- gráta meyjar þenna.
- 76. Einsetumann átti þar
- einu klaustri ráða,
- sem að kvöldi kóngsson var
- kominn að leita náða.
- 77. Það var langt frá lýða byggð
- leynt á þessum skógi;
- fyrir það voru firrtir styggð,
- fári og öllum rógi.
- 78. Næsta hann þar um nokkra hríð
- nýtur í klaustur dvaldi;
- bað hann þrátt og sofnar síð,
- sig í föstum kvaldi.
- 79. Daga í viku vildi hann þrjá
- venjast sjálfur að fasta;
- frjádag hvörn lét herra sá
- hárklæði næst sér kasta.
- 80. Hugsar hann lengra hvörgi þá
- heiman ríða úr landi,
- að hann mætti allt til sjá,
- ef yrði á nokkur vandi.
- 81. Eina nótt aprílis síð
- illir harmar stungu;
- fagurt á þeirri fyrstu tíð
- fuglar loftsins sungu.
- 82. Orti hann vísur vænar þá
- vill so stytta tíma;
- nú skal hverfa hróðri frá;
- hvílist þanninn ríma.
- 83. Langan hef eg tíma tjáð
- toga af Suptungs víti;
- er því mál, að Þrumnings þráð
- þögn í sundur slíti.
Heimild
breyta- Grímur M. Helgason (ritstj.) (1961). Rit Rímnafélagsins X : Pontus rímur. Reykjavík: Rímnafélagið.