Pontus rímur/8. ríma

VIII RÍMA

Ferskeytt

1. Eg finn nú, að öngum gazt

óðurinn sá eg felldi,

því skal Bölverks belginn fast

blása að slokknum eldi.

2. Vilji nærast neisti sá,

nokkra jungfrú verma

hrindi í burt úr hjarta þrá,

en huginn af kæti ferma.

3. Sérhvört er það steypir eður styður,

stynja sárt eða dilla,

byggja upp eða brjóta niður,

blessa eður mæla illa.

4. Bið eg mitt heyra meyjar mál,

mansöng læt eg rigna;

mætti hjörtun hörð sem stál

í hróðrar eldi digna.

5. Yfir stár nú óárs tíð,

æski eg bót á seinni,

mitt vill ekki mansöngs smíð

meyju þóknast neinni.

6. Á mínum óð er engin hind,

enn þó við megi sæma;

hatur og elska eruð bæði blind

beint um nokkuð dæma.

7. Jafnan að mér þankast það,

því er eg hér við bundinn,

að ekki finni einhvör að,

aldri mun sá fundinn.

8. Mig þó kunni menntin nú

og mælsku hér til bresta,

viljann tak fyrir verkið, frú,

og virð so til hins bezta.

9. Ber að líða mey við mann,

þó misgáningur blekki,

þar sem vöndur véla kann

að vísu finnast ekki.

10. Þó í vísum víki frá

vegi skálda sönnum

vilji góður virðast á

vel fyrir öllum mönnum.

11. Lystir áfram lengra skeið

loksins mig að renna,

so eg finni fyrri leið

flokkinn auka þenna.

12. Rímu frá eg fyrri gekk

er fundi lýkur ströngum,

þar sem kóngsson frægur fékk

fylli vargi svöngum.

13. Pontus segir sigurinn sinn

sjálfum guði að kenna;

kom hann fús í kirkju inn

og kraup fyrir heiðurinn þenna.

14. Þakkar guði í þessum stað

þá sem mjúkast kunni;

um meira styrk að blíður bað

bæði af hjarta og munni.

15. Í fyrstu offrar fylkir fríður

fórnir sínar allar,

stígur á bak og burtu ríður

að boða lið til hallar.

16. Pontus strax að gengur greitt

að göfugum hnekkir styrjar;

kveðjur fékk hann kærar veitt

kóngi sem honum byrjar.

17. Kóngur segir af kátum móð

við kappann gylltra hlífa,

að hann muni verja hoska þjóð

og heiðna burtu drífa.

18. Meðan að eykur köppum kurr

um kosti að velja sára,

ljósa hitti lofðungs bur

lindi Drúpnirs tára.

19. Strax að kom í kvenna lið

kveitir Fýris sáða,

vænan kvöddu vísirs nið

vefjur silkiþráða.

20. Allar báðu að óskum hans

ævin skyldi anga,

kváð' ei slíkan ljóma lands

sem lestir harðra spanga.

21. „Fremd og heiður, fegurð og kurt,

fæðu að veita hrafni,

hvar sem höfum um heiminn spurt,

hans finnist ekki jafni.“

22. Vær skulum láta liljur gulls

lundinn sverða prísa,

meðan gjörum grein til fulls

á grimmu stríði að lýsa.

23. Kóngur biður, að herra hvör

hans til fundar sæki;

hvör það heyrði hringa bör

og hilmirs boðskap ræki.

24. Til hallar kóngs að fjöldi fer

fljótt að leyfi gefnu;

síðan leiddi hoskan her

hann á ráða stefnu.

25. Biður þá gefa beztu ráð

brátt í slíkum vanda:

„So vér fangum frið og náð

og frelsan vorra landa.“

26. Flestum byggði hræðsla í hug

sig héldu meir en feiga;

öllum tók að aka í bug

ergi hjartans deiga.

27. Pontus þagði herrum hjá,

er hræðslan tók að stanza;

enginn kunni kappi þá

kóngi neinu að anza.

28. Kóngur biður buðlungs nið

beztu ráð að kenna,

segir: „Þess mun þurfa við,

ef þjóðir hlífar spenna.“

29. Pontus segist skynja skil

skjótra kosta tveggja:

„Þó eg sé ærið ungur til

öðrum ráð að leggja,

30. eg er fús á fylkirs boð

að fylla af öllum mætti,

svinnum veita sanna stoð

og segja, hvað mér þætti.“

31. „Náðugi herra, hlýði þér,“

kvað hilmirs sonurinn dýri,

„virðið ei til illsku mér,

þó ófrótt ráð eg skýri.

32. Hræðist aldi heiðna drótt,

þó hafi þeir ótal þegna;

guð kann sigri skipta skjótt,

skulu því allir gegna.

33. Viljann ekki vantar hann

að vernda sína í friði,

þeirra fjölda fella kann

með fáum af voru liði.

34. Börnum sínum guð mun gagn

gjöra til meiri þarfa,

hjálp að veita, hreysti og magn,

hvað sem skulu starfa.

35. Kristna alla kemur það við,

krenkist trúin ella;

þeim er oss skylt að leggja lið

og lýðinn heiðna fella.

36. Ef það litist yðar náð

og svo þeim hér standa,

skal það mitt hið skjóta ráð

að skrifa til allra landa.

37. Hér með biðja um hjálp og stoð

herra og första alla;

látið ganga bráðast boð

til borgar saman að kalla.

38. Látið fæðu færa í slot,

að fjöldi megi þar gista,

svo enginn spyrji þaðan þrot

þeirra neinna vista.“

39. Sitt réð enda síðan tal

svinnur fæðir ylgja;

þá vill flestallt þegna val

þessu ráði fylgja.

40. Hilmir lætur hernum brátt

í herför þessa bjóða;

dubba sig til dag og nátt

í dreyra sverðin rjóða.

41. Ýtar heyrðu um eina stund

örva drífu boðna;

herinn þeysti á hilmirs fund

með hjálma gulli roðna.

42. Til Vanis kemur múgi manns

er mátti orðlof þiggja;

enginn dirfðist innan lands

eftir heima liggja.

43. Æptu börn og mæður, menn,

meyjar kvöldust sorgum;

turnar hljóða, en tygjast senn,

tæmdist hús í borgum.

44. Kóngur spyr um langa leið

til liðs, sem von á átti;

hann á móti hernum reið

og höndlar bezt sem mátti.

45. Þeim hann fylgdi strax í stað

stoltar náðir þiggja;

hér ber fleira höndum að

en hæfi í kyrrðum liggja.

46. Þúsund fjögur þá voru send

þegna heiðna telja;

þegar för er þessi end,

þenkja ekki að dvelja.

47. Þá var skipt í fjóra fæst

flokka hernum öllum;

þar má líta ljómann glæst

með lið á grænum völlum.

48. Flokki einn með fagran geir

fylkir stjórna vildi;

gram skulu fylgja greifar tveir,

gylltum prýddir skildi.

49. Öruggir með eggjar blár

áttu að stýra borgum;

þessir kunna ei forðast fár

né firra hjartað sorgum.

50. León stýrði og Avel enn,

urnis þaktir svelli,

þeir skulu hjálpa hreystimenn

hnignum kóngi af elli.

51. Öðrum flokki Ragnar réð

og Rollant af Toll hinn fríði,

Galle af Victor var þeim með,

vanir í hörðu stríði;

52. Pontus, sá sem prýddi skraut

og prís til allra dáða;

með honum sjálfur Herlant hlaut

hinum þriðja ráða.

53. Vilhjálm af Roskis var þeim nær,

sem velti heiðnum mörgum;

Andri af Lator frækinn fær

fylli soltnum vörgum.

54. Guðfreyr af Leysing, listarmann,

laufa kann að beita,

Lénarð af Meyland líka hann

að lauga í Fófnirs sveita.

55. Enginn vissi í veröld senn

vera þeirra nóta;

í stríði lærðu stoltar menn

stöng í skjöldu að brjóta.

56. Herför var sú heiman gjörð,

höfðu útreið snöggva;

þessir fýsast þurra jörð

þussa tárum döggva.

57. Jörðin skalf, en skriðna fjöll,

skógar kvíða og grundir,

grétu ský, en tárast tröll,

tók í björgum undir.

58. Grenjar vargur, grætur blauður,

guðinn styrjar blakkar,

sortnar sól, en dragnar dauður,

dísir myrkurs flakka.

59. Þar næst ríða rökkur og dag,

rétta nótt og morgna;

hestar áttu illsku plag,

aldri af sveita þorna.

60. Öðling sér um eina nátt

að þeim ríða marga

rétta leið með rausnar mátt

riddara þeim að bjarga.

61. Höfðu þessir hundruð þrenn,

á hestum ekki seinir;

valla sáust vænni menn

vopnum skrýðast neinir.

62. Reinall af Selle riddari einn

og Róðbert af Campaigni,

Hans af Pólín, heyrði ei neinn

hans hjarta í stríði digni.

63. Kóngur gleðst, er kenndi þá,

kvaddi hýru máli;

þeir munu hefnast heiðnum á

og hörðu beita stáli.

64. Að morgni kóngur mælti hátt;

máttu allir heyra:

„Vér höfum lið það vænsta brátt

að vekja heiðnum dreyra.

65. Stendur vor hin tigna trú

með trausti yðar handa;

sýnið dáð og dugnað nú

með drengskap vorra landa!

66. Haldið yðar fylking fast,

farið svo vopnum beita,

utan þurfi oss með hast

aðra liðsemd veita.“

67. Pontus býður svinnum svör

sín í þessu rækja;

á alla skyldi heiðna hvör

heim á óvart sækja.

68. „Annars munum vér ekki grand

í öðrum ráðum finna;

þeir munu bæði lýði og land

loks um síðir vinna.“

69. Þetta öllum þótti ráð,

þá var fylkt á grundu;

landsmenn höfðu litla náð,

lítt við hag sinn undu.

70. Tunglið skein, en veður er vænt,

vellir þaktir tjöldum;

af hestagný að hauðrið grænt

hafs var líkast öldum.

71. Þar með stóðu þeirra tjöld

þykkt um völlu alla;

heyrði þá fyrir helgihöld

horn fyrir eyrum gjalla.

72. Heiðnir vakna um síðir seint,

sveitin út réð ganga;

hjartað skalf, en búkurinn beint

brauzt um stund so langa.

73. Varð á þeirra veizlu spjöll,

víl í hug sér töldu;

síðan heiðna sveitin öll

sig í myrkrum földu.

74. Hlaupa um síð í Hrumnings voð,

hljóða trumbur margar;

fýsast þá í þetta boð

að þeysa allir vargar.

75. Eyðir vendi orma skers

einn fyrir fólki snjöllu;

flokkum renndi fjöldi hers

fram á græna völlu.

76. Pontus kóngsson kvaddi hljóðs

kappa sveit á grundu;

„Efni birti eg öllum góðs

yður á sömu stundu.

77. Vér erum hér, sem vel má sjá,

hjá vorum kóngi og herra;

kosti tvo skal telja þá;

týnið hvörugum þeirra.

78. Á guð þér setjið trú og traust,

en trautt á liðsmenn marga;

ótæpt mun hann efalaust

öllum sínum bjarga.

79. Það annað skulu þér ást til fjár

úr yðar hjarta keyra;

hugsa framar held eg skárr

heiðnum vekja dreyra.

80. Fólkið leysum fangað vér

frá alls kyns sorg og mæði;

aðallinn hefur allur hér

af þeim mat og klæði.

81. Vér skulum slást fyrir vora trú

og voga á hættu stranga;

öllum mun oss ætlan sú

að ósk og vilja ganga.

82. Öngum vinnst þann nokkurn neinn

niður með öllu kefja,

sem ætlar drottinn dýr og hreinn

dásamliga að hefja.

83. Í nafni guðs skal nýtur hvör

nokkrar frægðir byrja;

látum heiðnum högg óspör,

so heimurinn megi það spyrja.

84. Ríðum fram og herðum hug;

hvör skal annan eggja;

múgurinn fylgi, merkja flug

þá mun af spjótum leggja.“

85. Vökvast blóð, en valurinn hleðst,

vænir skildir klofna,

vargur gól, en vítin neðst

veizlu heiðnum stofna.

86. Hér mun verða á bragnum brot;

ber hann öllum rækja;

vara haft og vísna þrot

vill að höndum sækja.

87. Tak að þér og burtu ber

blindast orða sálda;

í hróðrar ver að hnekkt er mér

hinna fyrri skálda.

88. Jungfrú kennd til kvæða vend,

eg kann ei bregða vanda;

nú er end og átta send

yður frá mér til handa.

Heimild

• Grímur M. Helgason (ritstj.) (1961). Rit Rímnafélagsins X : Pontus rímur. Reykjavík: Rímnafélagið.