Völuspá

Völuspá

Þetta er útgáfa Sophus Bugge sem færð er til samræmdrar stafsetningar.

1.

Hljóðs bið ek allar

helgar kindir,

meiri ok minni

mögu Heimdallar;

viltu, at ek, Valföðr!

vel framtelja

forn spjöll fíra,

þau er fremst um man.

2.

Ek man jötna

ár um borna,

þá er forðum

mik fœdda höfðu;

níu man ek heima,

níu íviði,

mjötvið mœran

fyr mold neðan.

3.

Ár var alda

þar er Ýmir bygði,

vara sandr né sær

né svalar unnir,

jörð fannsk æva

né upphiminn,

gap var ginnunga,

en gras hvergi.

4.

Áðr Burs synir

bjöðum um ypðu,

þeir er Miðgarð

mœran skópu;

sól skein sunnan

á salar steina,

þá var grund gróin

grœnum lauki.

5.

Sól varp sunnan,

sinni mána,

hendi inni hœgri

um himinjódyr;

sól þat ne vissi

hvar hon sali átti,

máni þat ne vissi

hvat hann megins átti,

stjörnur þat ne vissu

hvar þær staði áttu.

6.

Þá gengu regin öll

á rökstóla,

ginnheilug goð,

ok um þat gættusk;

nátt ok niðjum

nöfn um gáfu,

morgin hétu

ok miðjan dag,

undorn ok aptan,

árum at telja.

7.

Hittusk æsir

á Iðavelli,

þeir er hörg ok hof

hátimbruðu,

afla lögðu,

auð smíðuðu,

tangir skópu

ok tól görðu.

8.

Tefldu í túni,

teitir váru,

var þeim vettugis

vant ór gulli;

unz þrjár kvámu

þursa meyjar

ámátkar mjök

ór jötunheimum.

9.

Þá gengu regin öll

á rökstóla,

ginnheilug goð,

ok um þat gættusk:

hverr skyldi dverga

drótt um skepja

ór brimi blóðgu

ok ór Bláins leggjum.

10.

Þar var Móðsognir

mæztr um orðinn

dverga allra,

en Durinn annarr;

þeir mannlíkun

mörg um görðu

dvergar í jörðu,

sem Durinn sagði.

11.

Nýi, Niði,

Norðri, Suðri,

Austri, Vestri,

Alþjófr, Dvalinn,

Nár ok Náinn,

Nípingr, Dáinn,

Bifurr, Bafurr,

Bömburr, Nori,

Ánn ok Ánarr,

Óinn, Mjöðvitnir.

12.

Veggr ok Gandálfr,

Vindálfr, Þorinn,

Þrár ok Þráinn,

Þekkr, Litr ok Vitr,

Nýr ok Nýráðr,

nú hefi ek dverga,

Reginn ok Ráðsviðr,

rétt um talða.

13.

Fili, Kili,

Fundinn, Nali,

Hepti, Vili,

Hanarr, Svíurr,

Billingr, Brúni,

Bildr ok Buri,

Frár, Hornbori,

Frægr ok Lóni,

Aurvangr, Jari,

Eikinskjaldi.

14.

Mál er dverga

í Dvalins liði

ljóna kindum

til Lofars telja,

þeir er sóttu

frá salar steini

Aurvanga sjöt

til Jöruvalla.

15.

Þar var Draupnir

ok Dólgþrasir,

Hár, Haugspori,

Hlévangr, Glóinn,

Dori, Ori,

Dúfr, Andvari,

Skirfir, Virfir,

Skafiðr, Ai.

16.

Álfr ok Yngvi,

Eikinskjaldi,

Fjalarr ok Frosti,

Finnr ok Ginnarr;

þat man æ uppi,

meðan öld lifir,

langniðja tal

Lofars hafat.

17.

Unz þrír kvámu

ór því liði

öflgir ok ástkir

æsir at húsi,

fundu á landi

lítt megandi

Ask ok Emblu

örlöglausa.

18.

Önd þau ne áttu,

óð þau ne höfðu,

lá né læti

né litu góða;

önd gaf Óðinn,

óð gaf Hœnir,

lá gaf Lóðurr

ok litu góða.

19.

Ask veit ek standa,

heitir Yggdrasill

hár baðmr, ausinn

hvíta auri;

þaðan koma döggvar

þærs í dala falla;

stendr æ yfir grœnn

Urðar brunni.

20.

Þaðan koma meyjar

margs vitandi

þrjár, ór þeim sal

er und þolli stendr;

Urð hétu eina,

aðra Verðandi,

skáru á skíði,

Skuld ina þriðju;

þær lög lögðu,

þær líf kuru

alda börnum,

örlög seggja.

21.

Þat man hon fólkvíg

fyrst í heimi,

er Gullveig

geirum studdu

ok í höll Hárs

hana brendu;

þrysvar brendu

þrysvar borna,

opt, ósjaldan,

þó hon enn lifir.

22.

Heiði hana hétu,

hvars til húsa kom,

völu velspá,

vitti hon ganda,

seið hon hvars hon kunni,

seið hon hugleikin,

æ var hon angan

illrar brúðar.

23.

Þá gengu regin öll

á rökstóla,

ginnheilug goð,

ok um þat gættusk:

hvárt skyldu æsir

afráð gjalda

eða skyldu goðin öll

gildi eiga.

24.

Fleygði Óðinn

ok í fólk um skaut,

þat var enn fólkvíg

fyrst í heimi;

brotinn var borðveggr

borgar ása,

knáttu vanir vígská

völlu sporna.

25.

Þá gengu regin öll

á rökstóla,

ginnheilug goð,

ok um þat gættusk:

hverr hefði lopt allt

lævi blandit

eða ætt jötuns

Óðs mey gefna.

26.

Þórr einn þar vá

þrunginn móði,

hann sjaldan sitr

er hann slíkt um fregn;

á gengust eiðar,

orð ok sœri,

mál öll meginlig

er á meðal fóru.

27.

Veit hon Heimdallar

hljóð um fólgit

undir heiðvönum

helgum baðmi;

á sér hon ausask

aurgum forsi

af veði Valföðrs.

Vituð ér enn eða hvat?´

28.

Ein sat hon úti,

þá er inn aldni kom

yggjungr ása

ok í augu leit.

Hvers fregnið mik?

hví freistið mín?

alt veit ek, Óðinn!

hvar þú auga falt:

í inum mœra

Mímis brunni;

drekkr mjöð Mímir

morgin hverjan

af veði Valföðrs.

Vituð ér enn eða hvat?

29.

Valði henni Herföðr

hringa ok men,

féspjöll spaklig

ok spáganda;

sá hon vítt ok um vítt

of veröld hverja.

30.

Sá hon valkyrjur

vítt um komnar

görvar at ríða

til Goðþjóðar:

Skuld hélt skildi,

en Skögul önnur,

Gunnr, Hildr, Göndul

ok Geirskögul;

nú eru talðar

nönnur Herjans,

görvar at ríða

grund valkyrjur.

31.

Ek sá Baldri,

blóðgum tívur,

Óðins barni

örlög fólgin:

stóð um vaxinn

völlum hæri

mjór ok mjök fagr

mistilteinn.

32.

Varð af þeim meiði,

er mér sýndisk,

harmflaug hættlig,

Höðr nam skjóta.

Baldrs bróðir

var of borinn snemma,

sá nam Óðins sonr

einnættr vega.

33.

Þó hann æva hendr

né höfuð kembði,

áðr á bál um bar

Baldrs andskota.

En Frigg um grét

í Fensölum

vá Valhallar.

Vituð ér enn eða hvat?

34.

. . . .

. . . . . .

. . . . . .

. . . . . .

Þá kná Vala

vígbönd snúa,

heldr váru harðgör

höpt ór þörmum.

35.

Hapt sá hon liggja

undir hvera lundi

lægjarnlíki

Loka áþekkjan;

þar sitr Sigyn

þeygi um sínum

ver vel glýjuð.

Vituð ér enn eða hvat?

36.

Á fellr austan

um eitrdala

söxum ok sverðum,

Slíðr heitir sú.

37.

Stóð fyr norðan

á Niðavöllum

salr ór gulli

Sindra ættar;

en annarr stóð

á Ókólni,

bjórsalr jötuns,

en sá Brímir heitir.

38.

Sal sá hon standa

sólu fjarri

Náströndu á,

norðr horfa dyrr;

féllu eitrdropar

inn um ljóra,

sá er undinn salr

orma hryggjum.

39.

Sá hon þar vaða

þunga strauma

menn meinsvara

ok morðvarga

ok þanns annars glepr

eyrarúnu;

þar saug Níðhöggr

nái framgengna,

sleit vargr vera.

Vituð ér enn eða hvat?

40.

Austr sat in aldna

í Járnviði

ok fœddi þar

Fenris kindir;

verðr af þeim öllum

einna nökkurr

tungls tjúgari

í trolls hami.

41.

Fyllisk fjörvi

feigra manna,

rýðr ragna sjöt

rauðum dreyra;

svört verða sólskin

um sumur eptir,

veðr öll válynd.

Vituð ér enn eða hvat?

42.

Sat þar á haugi

ok sló hörpu

gýgjar hirðir

glaðr Egðir;

gól um hánum

í gaglviði

fagrrauðr hani,

sá er Fjalarr heitir.

43.

Gól um ásum

Gullinkambi,

sá vekr hölða

at Herjaföðrs;

en annarr gelr

fyr jörð neðan

sótrauðr hani

at sölum Heljar.

44.

Geyr Garmr mjök

fyr Gnípahelli;

festr man slitna,

en freki renna.

Fjöld veit hon frœða,

fram sé ek lengra,

um ragnarök

römm sigtíva.

45.

Brœðr munu berjask

ok at bönum verðask,

munu systrungar

sifjum spilla;

hart er í heimi,

hórdómr mikill,

skeggjöld, skálmöld,

skildir 'ru klofnir,

vindöld, vargöld,

áðr veröld steypisk;

man engi maðr

öðrum þyrma.

46.

Leika Míms synir,

en mjötuðr kyndisk,

at inu gamla

Gjallarhorni;

hátt blæss Heimdallr,

horn er á lopti;

mælir Óðinn

við Míms höfuð.

47.

Skelfr Yggdrasils

askr standandi,

ymr it aldna tré,

en jötunn losnar;

hræðask allir

á helvegum,

áðr Surtar þann

sefi of gleypir.

48.

Hvat er með ásum?

hvat er með álfum?

gnýr allr jötunheimr,

æsir 'ru á þingi;

stynja dvergar

fyr steindurum

veggbergs vísir.

Vituð ér enn eða hvat?

49.

Geyr nú Garmr mjök

fyr Gnípahelli;

festr man slitna,

en freki renna.

50.

Hrymr ekr austan,

hefisk lind fyrir.

Snýsk jörmungandr

í jötunmóði:

ormr knýr unnir,

en ari hlakkar,

slítr nái niðfölr.

Naglfar losnar.

51.

Kjóll ferr austan,

koma munu Muspells

um lög lýðir,

en Loki stýrir;

fara fíflmegir

með freka allir,

þeim er bróðir

Byleists í för.

52.

Surtr ferr sunnan

með sviga lævi,

skínn af sverði

sól valtíva.

Grjótbjörg gnata,

en gífr hrata;

troða halir helveg,

en himinn klofnar.

53.

Þá kemr Hlínar

harmr annarr fram,

er Óðinn ferr

við úlf vega,

en bani Belja

bjartr at Surti;

þar man Friggjar

falla angan.

54.

Geyr nú Garmr mjök

fyr Gnípahelli;

festr man slitna,

en freki renna.

55.

Þá kemr inn mikli

mögr Sigföður

Viðarr vega

at valdýri;

lætr hann megi hveðrungs

mund um standa

hjör til hjarta;

þá er hefnt föður.

56.

Þá kemr inn mœri

mögr Hlóðynjar,

gengr Óðins sonr

við orm vega;

drepr hann af móði

Miðgarðs véurr;

munu halir allir

heimstöð ryðja;

gengr fet níu

Fjörgynjar burr

neppr frá naðri

níðs ókvíðnum.

57.

Sól tér sortna,

sígr fold í mar,

hverfa af himni

heiðar stjörnur;

geisar eimi

ok aldrnari,

leikr hár hiti

við himin sjálfan.

58.

Geyr nú Garmr mjök

fyr Gnípahelli;

festr man slitna,

en freki renna.

59.

Sér hon upp koma

öðru sinni

jörð ór œgi

iðjagrœna;

falla forsar,

flýgr örn yfir,

sá er á fjalli

fiska veiðir.

60.

Finnask æsir

á Iðavelli

ok um moldþinur

mátkan dœma

ok minnask þar

á megindóma

ok á Fimbultýs

fornar rúnar.

61.

Þar munu eptir

undrsamligar

gullnar töflur

í grasi finnask,

þærs í árdaga

áttar höfðu.

62.

Munu ósánir

akrar vaxa,

böls man alls batna,

Baldr man koma;

búa þeir Höðr ok Baldr

Hropts sigtoptir

vel valtívar.

Vituð ér enn eða hvat?

63.

Þá kná Hœnir

hlut við kjósa

ok burir byggja

brœðra tveggja

vindheim víðan.

Vituð ér enn eða hvat?

64.

Sal sér hon standa

sólu fegra

gulli þakðan

á Gimlé;

þar skulu dyggvar

dróttir byggja

ok um aldrdaga

ynðis njóta.

65.

Þá kemr inn ríki

at regindómi

öflugr ofan,

sá er öllu ræðr.

66.

Þar kemr inn dimmi

dreki fljúgandi,

naðr fránn neðan

frá Niðafjöllum;

berr sér í fjöðrum

— flýgr völl yfir —

Niðhöggr nái.

Nú man hon sökkvask.