Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Helgisögur/Sálin hans Jóns míns
Einu sinni bjuggu saman karl og kerling; var karlinn heldur ódæll og illa þokkaður og þar að auk latur og ónýtur á heimili sínu; líkaði kerlingu hans það mjög illa og ámælti hún honum oftlega og kvað hann eigi duga til annars en sóa því út er hún drægi að, því sjálf var hún síúðrandi og hafði alla króka í frammi til þess að afla þess er þurfti, og kunni jafnan að koma ár sinni fyrir borð við hvern sem um var að eiga. En þótt þeim kæmi eigi vel saman í sumu unni þó kerling karli sínum mikið og lét hann ekkert skorta. Fór nú svo fram lengi.
En eitt sinn tók karl sótt og var þungt haldinn. Kerling vakti yfir honum; og er draga tók af karli kemur henni til hugar að eigi muni hann svo vel búinn undir dauða sinn að eigi sé vafamál hvort hann nái inngöngu í himnaríki. Hún hugsar því með sér að það sé ráðlegast hún reyni sjálf að koma sál bónda síns á framfæri. Hún tók þá skjóðu og hélt henni fyrir vitin á karli, og er hann gefur upp öndina fer hún í skjóðuna, en kerling bindur þegar fyrir. Síðan fer hún til himna og hefur skjóðuna í svuntu sinni, kemur að hliðum himnaríkis og drepur á dyr. Þá kom Sankti-Pétur út og spyr hvað erindi hennar sé. „Sælir nú,“ segir kerling, „ég kom hingað með sálina hans Jóns míns; þér hafið líklega heyrt hans getið; ætla ég nú að biðja yður að koma honum hérna inn“. „Jájá,“ segir Pétur; „en því er verr að það get ég ekki; reyndar hef ég heyrt getið um hann Jón þinn, en aldrei að góðu.“ Þá mælti kerling: „Það hélt ég ekki Sankti-Pétur að þú værir svona harðbrjóstaður og búinn ertu nú að gleyma hvernig fór fyrir þér forðum þegar þú afneitaðir meistara þínum.“ Pétur fór við það inn og læsti, en kerling stóð stynjandi úti fyrir.
En er lítil stund er liðin drepur hún aftur á dyrnar og þá kemur sankti Páll út. Hún heilsar honum og spyr hann að heiti, en hann segir til sín. Hún biður hann þá fyrir sálina hans Jóns síns; en hann kvaðst eigi vilja vita af henni að segja og kvað Jón hennar engrar náðar verðan. Þá reiddist kerling og mælti: „Þér má það Páll; ég vænti þú hafir verið verðari fyrir náðina þegar þú forðum varst að ofsækja guð og góða menn. Ég held það sé bezt að ég hætti að biðja þig.“ Páll læsir nú sem skjótast.
En er kerling ber í þriðja sinn að dyrum kemur María mey út. „Sælar verið þér heillin góð,“ segir kerling, „ég vona þér lofið honum Jóni mínum inn þótt hann Pétur og hann Páll vilji eigi lofa það.“ „Því miður góðin mín,“ segir María, „ég þori það ekki af því hann var þvílíkt ótæti hann Jón þinn.“ „Og ég skal ekki lá þér það,“ segir kerling, „ég hélt samt þú vissir það að aðrir gæti verið breyskir eins og þú; eða manstu það nú ekki að þú áttir eitt barnið og gazt ekki feðrað það?“ María vildi ekki heyra meira, heldur læsti sem skjótast.
Í fjórða sinn knýr kerling á dyrnar. Þá kom út Kristur sjálfur og spyr hvað hún sé að fara. Hún mælti þá auðmjúk: „Ég ætlaði að biðja þig, lausnari minn góður, að lofa vesalings sálinni þeirri arna inn fyrir dyrnar.“ Kristur svaraði: „Það er hann Jón – nei kona; hann trúði ekki á mig.“ Í sama bili er hann að láta hurðina aftur, en kerla var þá eigi sein á sér, heldur snaraði hún skjóðunni með sálinni í inn hjá honum svo hún fauk langt inn í himnaríkishöll, en hurðin skall í lás. Létti þá steini af hjarta kerlingar er Jón var eigi að síður kominn í himnaríki og fór hún við það glöð heim aftur, og kunnum vér eigi meira frá henni að segja né heldur hvernig sál Jóns reiddi af eftir það.