Brennu-Njáls saga/30
Gunnar hélt út úr elfinni og voru þeir Kolskeggur á einu skipi báðir en Hallvarður var á öðru skipi. Þeir sjá nú skipin fyrir sér.
Þá mælti Gunnar: „Verum vér að nokkuru við búnir ef þeir leita á oss en eigum ekki við þá ellegar.“
Þeir gerðu svo og bjuggust við á skipum sínum. Hinir skildu í sundur skipin og gerðu hlið í millum skipanna. Gunnar fór fram í milli skipanna. Vandill þreif upp stafnljá og kastaði á meðal skipanna og í skipið Gunnars og dró þegar að sér. Ölvir hafði gefið Gunnari sverð gott. Gunnar brá nú sverðinu og hafði hann eigi sett á sig hjálminn, hleypur þegar á saxið á skip Vandils og hjó þegar mann til bana. Karl lagði að öðrum megin sínu skipi og skaut spjóti um þvert skip Gunnars og stefndi á hann miðjan. Gunnar sér þetta og snerist svo skjótt að eigi mátti auga á festa og tók hinni vinstri hendi spjótið og skaut á skip til Karls og hafði sá bana er fyrir varð. Kolskeggur þreif upp akkeri og kastar á skip Karls og kom fleinninn í borðið og gekk út í gegnum og féll þar inn sær kolblár og hljópu menn allir af skeiðinni og á önnur skipin. Gunnar hljóp nú aftur á sitt skip.
Þá kom að Hallvarður og tókst nú bardagi mikill. Sáu þeir nú að formaður var öruggur og gerði hver að slíkt er mátti. Gunnar gerði ýmist að hann hjó eða skaut og hafði margur maður bana fyrir honum. Kolskeggur fylgdi honum vel. Karl hljóp á skip til Vandils bróður síns og börðust þeir þaðan báðir um daginn.
Kolskeggur tók hvíld um daginn á skipi Gunnars og sér Gunnar það og mælti til hans: „Betri hefir þú öðrum verið í dag en þér því að þú hefir gert þá óþyrsta.“
Síðan tók Kolskeggur jústu eina af miði fulla og drakk og barðist eftir það. Og þar kom að þeir bræður hljópu upp á skip þeirra Vandils og gekk Kolskeggur með öðru borði en Gunnar með öðru. Í móti Gunnari gekk Vandill og hjó þegar til hans og kom í skjöldinn. Gunnar snaraði hart skjöldinn er sverðið festi í og brotnaði sverðið undir hjöltunum. Gunnar hjó í móti og sýndist hinum þrjú vera sverðin á lofti og sá hann eigi hvar hann skyldi sér helst hlífa. Gunnar hjó undan honum báðar fætur. Kolskeggur lagði Karl spjóti í gegnum. Eftir það tóku þeir herfang mikið.
Þaðan héldu þeir suður til Danmerkur og þaðan austur í Smálönd og börðust jafnan og höfðu ávallt sigur. Ekki héldu þeir aftur að hausti.
Annað sumar héldu þeir til Rafala og mættu þar víkingum og börðust þegar og fengu sigur. Síðan héldu þeir austur til Eysýslu og lágu þar nokkura hríð undir nesi einu. Þeir sáu mann einn ganga ofan af nesinu. Gunnar gekk á land upp að finna manninn og töluðust þeir við. Spurði Gunnar hann að nafni en hann nefndist Tófi. Gunnar spurði hvað hann vildi.
„Þig vil eg finna,“ segir hann. „Herskip liggja hér öðrum megin undir nesinu og mun eg segja þér hverjir fyrir ráða. Þar ráða fyrir bræður tveir. Heitir annar Hallgrímur en annar Kolskeggur. Þá veit eg mesta orustumenn og það með að þeir hafa vopn svo góð að eigi fær önnur slík. Hallgrímur hefir atgeir þann er hann hefir látið seiða til að honum skal ekki vopn að bana verða nema hann. Það fylgir og að þegar veit er víg er vegið með atgeirinum því að svo syngur í honum áður að langt heyrir til. Svo hefir hann náttúru mikla með sér. Kolskeggur hefir sax. Það er hið besta vopn. Þeir hafa lið þriðjungi meira en þér hafið. Fé hafa þeir og mikið og hafa fólgið á landi og veit eg gjörla hvar er. En þeir hafa sent njósnarskip fyrir nesið og vita þeir allt til yðvar. Þeir hafa nú og viðbúning mikinn og ætla þegar að yður að leggja er þeir eru búnir. Er yður nú annaðhvort til að leggja í braut þegar ella búist þér við sem skjótast. En ef þér hafið sigur þá skal eg fylgja þér til fjárins alls.“
Gunnar gaf honum fingurgull og gekk síðan til manna sinna og sagði þeim að herskip lágu öðrum megin nessins „og vita þeir allt til vor. Tökum vér nú vopn vor og búumst við öllu vel og skjótt því að nú er til fjár að vinna.“
Síðan bjuggust þeir við og þá er þeir voru búnir sjá þeir að skipin fara að þeim. Tekst nú orusta með þeim og berjast þeir lengi og verður mannfall mikið. Gunnar vó margan mann. Þeir Hallgrímur hljópu á skip til Gunnars. Gunnar sneri í mót Hallgrími. Hallgrímur lagði til hans með atgeirinum. Slá ein var um þvert skipið og hljóp Gunnar aftur yfir öfugur. Skjöldur Gunnars var fyrir framan slána og lagði Hallgrímur í hann og í gegnum og svo í slána. Gunnar hjó á hönd Hallgrími og lamdist handleggurinn en sverðið beit ekki. Féll þá niður atgeirinn. Gunnar tók atgeirinn og lagði í gegnum Hallgrím. Gunnar bar atgeirinn jafnan síðan. Þeir börðust nafnar og var nær hvorum vænna horfið. Þá kom Gunnar að og hjó Kolskegg banahögg. Eftir það beiddu víkingar sér griða. Gunnar lét þess kost. Hann lét þá kanna valinn og taka fé það er dauðir menn höfðu átt en hann gaf hinum vopn sín og klæði, er hann gaf grið, og bað þá fara til fósturjarða sinna. Þeir héldu í braut en Gunnar tók fé allt það er eftir var.
Tófi kom að Gunnari eftir bardagann og bauð að fylgja honum til fjár þess er víkingar höfðu fólgið, kvað það vera bæði meira og betra en hitt er þeir höfðu áður fengið. Gunnar kveðst það vilja. Gekk hann á land með Tófa. Fór Tófi fyrir til skógar en Gunnar eftir. Þeir komu að þar sem viður var borinn saman mikill. Tófi segir að þar var féið undir. Ruddu þeir þá af viðinum og fundu undir bæði gull og silfur, klæði og vopn góð. Þeir bera fé þetta til skipa. Gunnar spurði Tófa hverju er hann vildi að hann launaði honum.
Tófi svaraði: „Eg er danskur maður að ætt og vildi eg að þú flyttir mig til frænda minna.“
Gunnar spurði hví hann væri í Austurvegi.
„Eg var tekinn af víkingum,“ segir Tófi, „og var mér skotið hér á land í Eysýslu og hefi eg hér verið síðan.“