Guðmundar saga Arasonar/21
Nú kann at vera, at nýrri kristni ok vaxandi klerkdómi sýnist sagðr kosningr vart hafa orðit í suma grein eftir skipuðum kirkjunnar lögum. En því má til svara, ef líkar, at herra páfans skipanir hafa lengi þróazt ok runnit síðan með postulligri röksemd innan um kristnina, land af landi, ok því at kristindómrinn var fyrr en smásmygli laganna, varð hvert ríki skyldugt at halda lögliga siðvenju. Er þat ok heiðr þess háttar vana, hversu giftuliga hefir til tekizt at kjósa mennina, því at þeir sömu, er kjörnir vóru skína nú með dýrðarblómi háleitra jartegna, ok því er ljósi bjartara, at sá confirmeraði þá, sem án ifa er yfirbyskup ok einvaldskonungr laganna. Má þar ok réttiliga tala, at hvar í kristninni sem makligr var kosinn, án nokkurri sinnonia, var alla götu lögunum ágætara. Þat vottaði Adrianus primus, þá er hann skipaði einum leikmanni, Karulo magno, svo mikit yfirvald lærdómsins, at engi electus um allt Italiam skyldi fyrr taka bagal ok gull út af sætinu en kosningarkapituli væri áðr prófaðr fyrir herra keisaranum, hversu hreinn hann væri ok samþykkr lögunum. Þessi skipan Adriani bar vitni dýrligr maðr Gregorius sextus í sinni bana sótt, at eigi um aldr fyrr né síðar hefir kristnin svo hreinferðug verit í sínum formönnum sem á dögum Karoli magni, fyrir þá grein, at engi florin flaug í hans auga. En á vorum dögum, segir herra páfinn, sem konunganna kurt gerist fylld af ágirnd ok gjálífi, gerir mær ok móðir heilög kirkja einkar réttliga, þó at hún aftr taki þat privilegium, því at einn ok inn sami hlutr er í tímanna grein ýmisliga gerandi. Af þeim orðum herra páfans má vitr maðr skilja, at eigi sæmdi hann at eins Karlamagnús konung, heldr alla kristni, er grunlausan kosning gerir formanna. Er þat loflig dyggð í stórríkjum með ágætum klerkum, en miklu lofligri í fátækum löndum með svo fáu fólki, at ekki kunnum nema krossfestan Jesúm Kristum.
Svo kvað herra Arngrímr:
- Leysti, lýð sá er föstur
- lætr jafnan vel gæta,
- sén var í hjarta hónum,
- hrein, akkeris fleina.
- Engr fær talt með tungu,
- tíðast þó at lof smíði,
- verk þau, er dátt munu dýrka
- dyggða mann inn sanna.
- De apparitione Johannis:
- Tignar birtist maðr af magni,
- menn sé gerr, ef nökkurr kennir,
- klæðin hefir sá illsku eyðir
- öll ok prúð, með byskups skrúði.
- Happreyni gaf hjálpar kænum,
- hann græðir sár krankra manna,
- sína blessan. Svá varð raunar
- svefn at vitran byskupsefni.