Guðmundar saga Arasonar/70
Þessu næst er þat segja, at þau bréf herra Sigurðar erkibyskups koma til Íslands, at hann krefr Sturlunga undir stríðufullri ógn eilífrar tapanar, at þeir sæki á hans fund ok svari kirkjunni fyrir þá glæpi ok guðs reiði, sem þeir hlóðu sér í misþyrming með sjálfan byskupinn ok svívirðing við klerkdóminn, ok taki lausn eftir hans ráði.
En er þessur bréf opinberast, staðfestir Sighvatr ráð, at Sturla, son hans, skal fara ok svara fyrir þá báða ok taka lausn fyrir beggja hönd, ef þess verðr auðit, því at honum sýnist þat auðveldara ok fulla þörf vinna.
Þat ferr fram, at Sturla kemr til Nóregs, ok þykkir ágætr maðr, bæði fyrir vænleik ok atgervi. Skipar erkibyskup svo hans máli með ráði Hákonar konungs, at hann er skriftaðr í páfagarð ok fær lausn sinna vandkvæða. En þat er frægt orðit, hversu mjúkan hann gaf sik til yfirbótar í játorði glæpanna sér á hendr. Tók hann með þá pínu ok kinnroða, at hann var leiddr berr um borgina ok strokinn til blóðs fyrir mörgum höfuðkirkjum í Róm, svo at borgarlýðr grét í huggæði, at svo fagrt líf skyldi þann veg kveljast. Gerði Sturla sína dyggð, at hann minntist feðr síns með þeim orðum, at alla sömu lausn ok líkn vildi hann honum sótt hafa sem sjálfum sér, en kirkjan þagði þar í mót, ok hyggjum vér hana fyrir þá sök svo gert hafa, at henni sýndist ómöguligt, at sá, sem aldrei beiddist lausnar ok eigi fann sekt í sjálfum sér, mætti leysast í annarligri persónu. Kom Sturla síðan aftr til Nóregs sæmiliga virðr með Hákoni konungi, ok þótti síðan æ frægri maðr en áðr, hvort er hann var í sínu ættlandi eða í Nóregi.
En Sighvatr hefir enn nokkut at hræra, því at með þeim mágum Kolbeini unga ríss upp dauðligt misþykki, svo at með þeim fyllist þat, er Salómon segir til ómildra, með þessum orðum: Subplantatio perversorum vastabit eos. Ok litlu síðar í sömu ritning tók hann svo til orðs: In insidiis suis capientur iniqui. Þetta hvorttveggja mega þeir eignast, því at syndligt samþykki til mótgangs ok meingerða herra Guðmundar grimmist nú upp á þá með eitruðu hatri, svo at hvorr vill annan í bráðum dauða. En nú svo komit máli, at hvorirtveggju sækja traust herra Guðmundar, því at þeir trúa honum mun sigrinn fylgja, hvorn veg sem hann stendr. Kemr nú svo, at þeir draga herlið saman ok hafa mælt mót, at til skarar skal skríða með þeim ok hlutr skal gera dreng auðgan.
En hvat mun vors herra vin, Guðmundr byskup, taka ráð, síðan hvorirtveggju biðja hann liðsinnis, utan þat, sem honum mátti bezt sama bæði fyrir guði ok mönnum ok þó munu mjök fáir eftir líkja, þat fyrst at gleyma sökum öllum, bæði fornum ok nýjum, ok ganga svo í fylgi með hvorumtveggjum, því at þann dags morgin, er þeir hugsa at berjast, er hann kominn til móts við Kolbein, ok er hann sér, hversu þeir búast til vopnamótsins, því at Sighvatr sat sömu nótt í öðrum bæ, talar hann svo til Kolbeins ok hans manna: „Hermannliga búizt þér nú, synir, en vitið til sanns, at eigi munuð þér berjast í dag.“
Þótti Kolbeini þetta orð mjök ótrúligt, því at hann var svo fullr með reiði til Sighvats, at hann vildi drepa þann mann í veginum, er þat talaði honum áheyris, at þeim stæði þat eina sakir mægða at gera sætt.
En er þeir finnast, verðr Kolbeini bilt, því at honum sýnist Sighvatr miklu liðfleiri en hann hugði. Og þegar í því bilinu ganga fram góðgjarnir menn ok stórir bændr af Eyjafirði ok bera sáttmál í millum þeirra. Varð ok svo standa, at þeir sættust, því at liðveizla herra Guðmundar vann þat með hvorumtveggjum í bæn ok vökum með mildi guðs, at hvorigir spilltu annarra lífi at því sinni. Svo kunni guðs maðr at gjalda gott í móti illu.
Sagt var, at margir virðuligir menn af Nóregi skrifuðu til herra Guðmundar honum til gleði á þessum tímum, hvar meðal annarra bréfa kemr þat efni, er hann bað sinn félaga, klerkinn, skrifa til sín af Nóregi, sem hann fengi sanna vissu af upprisubirting vorrar frú. Þar með sendir klerkrinn herra byskupi sjálfs síns bréf undir þvílíkum orðum:
„Virðuligum herra Guðmundi með guðs miskunn byskupi at hólum á Íslandi sendir svo heitandi klerkr sanna kveðju í upphafara allrar heilsu. Drottinn guð, er aftr geldr sérhverjum þá góða hluti, er þeir gera náunginum fyrir ástríki, sé yðr umbun óleysilig fyrir allt þat gott, er téðuð mér, sem ek nálægr var yðru faðerni. Ek veit, góði herra, at löng dvöl frá erfð himinríkis er yðr mjök þungbær í harðri útlegð, einkanliga sakir þess, at þér byggvið milli ómildrar þjóðar ok enn heldr stríðrar at ganga götur guðs með sannri hlýðni. En hvat sem yðrir undirmenn gera yðr í mót, varðveiti himneskr faðir yðvart líf ok sál af allri skriðnan veraldligs vegar. Minnizt þér, heilagr faðir, hvat vér töluðum af líkamligri upprisu sællar guðs móður, hvers ek minnumst í þessu mínu bréfi, skrifandi yðr þat letr, er vottar, hversu gerzt hefir með vitran hennar upprisu.