Gunnarshólmi

eftir Jónas Hallgrímsson

Skein yfir landi sól á sumarvegi

    og silfurbláan Eyjafjallatind

    gullrauðum loga glæsti seint á degi.

Við austur gnæfir sú in mikla mynd

    hátt yfir sveit, og höfði björtu svalar

    í himinblámans fagurtærri lind.

Beljandi foss við hamrabúann hjalar

    á hengiflugi undir jökulrótum,

    þar sem að gullið geyma Frosti og Fjalar.

En hinum megin föstum standa fótum

    blásvörtum feldi búin Tindafjöll

    og grænu belti gyrð á dalamótum.

Með hjálminn skyggnda, hvítri líkan mjöll,

    horfa þau yfir heiðarvötnin bláu,

    sem falla niður fagran Rangárvöll,

þar sem að una byggðarbýlin smáu,

    dreifð yfir blómguð tún og grænar grundir.

    Við norður rísa Heklu tindar háu.

Svell er á gnípu, eldur geisar undir;

    í ógna djúpi, hörðum vafin dróma,

    skelfing og dauði dvelja langar stundir.

En spegilskyggnd í háu lofti ljóma

    hrafntinnu-þökin yfir svörtum sal.

    Þaðan má líta sælan sveitarblóma;

því Markarfljót í fögrum skógardal

    dunar á eyrum; breiða þekur bakka

    fullgróinn akur, fegurst engja-val

þaðan af breiðir hátt í hlíðar-slakka

    glitaða blæju, gróna blómum smám.

    Klógulir ernir yfir veiði hlakka;

því fiskar vaka þar í öllum ám.

    Blikar í lofti birkiþrasta sveimur,

    og skógar glymja, skreyttir reynitrjám.

Þá er til ferðar fákum snúið tveimur,

    úr rausnargarði háum undir Hlíð,

    þangað sem heyrist öldu-falla eimur,

því hafgang þann ei hefta veður blíð,

    sem voldug reisir Rán á Eyjasandi,

    þar sem hún heyir heimsins langa stríð.

Um trausta strengi liggur fyrir landi

    borðfögur skeið, með bundin segl við rá;

    skínandi trjóna gín mót sjávar grandi.

Þar eiga tignir tveir að flytjast á

    bræður af fögrum fósturjarðar ströndum

    og langa stund ei litið aftur fá,

fjarlægum ala aldur sinn í löndum,

    útlagar verða, vinar augum fjær;

    svo hafa forlög fært þeim dóm að höndum.

Nú er á brautu borin vigur skær

    frá Hlíðarenda hám, því Gunnar ríður

    atgeirnum beitta búinn. Honum nær

dreyrrauðum hesti hleypir gumi, fríður

    og bláu saxi gyrður yfir grund —

    Þar mátti kenna Kolskegg allur lýður.

Svo fara báðir bræður enn um stund;

    skeiðfráir jóar hverfa fram að fljóti;

    Kolskeggur starir út á Eyjasund,

en Gunnar horfir hlíðar-brekku móti;

    hræðist þá ekki frægðarhetjan góða

    óvina fjöld, þó hörðum dauða hóti.

„Sá ég ei fyrr svo fagran jarðargróða,

    fénaður dreifir sér um græna haga,

    við bleikan akur rósin blikar rjóða.

Hér vil eg una æfi minnar daga

    alla, sem guð mér sendir. Farðu vel,

    bróðir og vinur!” — Svo er Gunnars saga.

Því Gunnar vildi heldur bíða hel,

en horfinn vera fósturjarðar ströndum.

Grimmlegir fjendur, flárri studdir vél,

fjötruðu góðan dreng í heljar böndum.

Hugljúfa samt ég sögu Gunnars tel,

þar sem ég undrast enn á köldum söndum

lágan að sigra ógna-bylgju ólma

algrænu skrauti prýddan Gunnarshólma.

Þar sem að áður akrar huldu völl,

ólgandi Þverá veltur yfir sanda;

sólroðin líta enn hin öldnu fjöll

árstrauminn harða fögrum dali granda;

flúinn er dvergur, dáin hamra-tröll,

dauft er í sveitum, hnipin þjóð í vanda;

en lágum hlífir hulinn verndar-kraftur,

hólmanum, þar sem Gunnar snéri aftur.

Ljóðmæli, 1913