Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Draugasögur

Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri (1862)
Annar flokkur: Draugasögur

Þjóðsagnasafn sem kom út í Leipzig 1862-1864.

Draugasögur eru þær sem af draugum ganga eða hafa gengið, en draugar eru dauðir menn er trúað hefur verið að væri á reiki eftir að þeir eru dauðir eða grafnir. Munnmælasögur um drauga skiptast eftir eðli sínu í tvo aðalflokka og eru í fyrra flokki sögur um afturgöngur er annaðhvort af sjálfsdáðum eða einhverri annari ástæðu, manna tilverknaði nokkrum eða slíku, eru á reiki eftir dauðann, en í hinum síðara flokki eru sögur um uppvakninga sem þá eru um leið sendingar. Eru það nálega ávallt dauðir menn sem aðrir vekja upp í lifandi lífi með töfrum til að hafa þá sér til ýmsrar þjónustu. Vart kemur nokkur sú draugasaga fyrir að ekki eigi hún heima í öðrum hvorum þessara flokka og því þykir réttast að fylgja þessari flokkaskipan í sögum þeim sem hér koma á eftir. En þótt þetta séu aðalflokkarnir þykir ekki illa hlýða að bæta enn við þriðja flokkinum og eru það sögur um fylgjur því þær hafa nokkuð sérstakan blæ á sér þó einnig megi vel hlýða að láta slíkar sögur fylgja öðrum hvorum hinna fyrrnefndu flokka eftir efninu.

Afturgöngur

Um útburði

„Móðir mín í kví, kví“ „Til manns var ég ætluð“

Veggjaútburðurinn

Útburður á Flókadal

Eðli drauga, vökumenn og útburðir

Klæðnaður drauga Draugar hrökkva undan skoti Vörn gegn ásóknum drauga Mussumaðurinn í Útskálakirkjugarði

Útburðir Útburðarvæl „Móðir mín í kví, kví!“ „Ég skal ljá þér blóðrauða dulu“

Ýluþúfur og Stelpusteinn Nikulás á Kvíavöllum Útburðurinn í Sturlárrétt

Um nýdauða menn

„Þú átt eftir að bíta úr nálinni“ „Skemmtilegt er myrkrið“ Greftrun Þórgunnu Prestskonan Hljóð í kirkjugarðinum í Grímsey „Þú ert ekki búin að bíta úr nálinni“ Manni varnað að ganga aftur

Sönnun fyrir vofum Bræðurnir fyrir vestan Draugurinn og tóbakskyllirinn Valdi á Hrafnfjarðarheiði Einar í Hlöðuvík „Vögum, vögum, vögum vær“ Skólakennarinn í Skálholti

„Ég er dæmdur“ Grafarpúkarnir Þorvarður á Leikskálum Dalsdraugurinn Bjarna-Dísa Kerlingin á Möðruvöllum Jón á Látrum

Voveiflega dánir menn segja til sín

Reynistaðarbræður Séra Þorlákur Þórarinsson Bóndinn á Grænmó Mannskaði í Grímsey Unnustinn

„Dapur er dauðinn kaldi“ Starkaðsver Feðgarnir í Vestmannaeyjum „Upp koma svik um síðir“ Svipur Eldjárns Hallsteinssonar

„Farðu á stað og finndu mig“ Starkaðsver Myrti drengurinn Beinagrindin Stelpan í Hólmakirkjugarði

Dauðir menn kvarta yfir meðferðinni

Jón flak Leiðið í Skriðuklausturskirkjugarði Legsteinninn yfir Kjartani Ólafssyni Bæjarbruni á Staðarfelli Ketill prestur í Húsavík „Fáðu mér beinið mitt, Gunna“ Hauskúpan „Kjálkarnir mínir“

Mannsrifið Draugshúfan „Nefið mitt forna“ Kerlingin afturgengna Oddur í Presthúsum Jón flak „Kalt er á kórbak“ „Ljáðu mér rifið mitt“

Draumur Sigfúsar bónda „Þó varð eftir önnur ilin“ „Fáðu mér höfuðskelina mína, Gunna“ Hefnd Staðarhóls-Páls „Meiri mold, meiri mold!“ „Ég var maður á minni tíð“ Draugar beðnir hjálpar Danski kapteinninn

Draugar herma loforð á lifendur

„Helltu út úr einum kút“ „Horfinn er fagur farfi“ Brúðguminn og draugurinn

Bóndinn frá Rauðsstöðum „Vel gjörðir þú“ Mjólkurkannan

Kerlingin sem át draflann dauð Brúðkaupsgesturinn

Dauðir menn hatast við lifendur

Saga af Grími Skeljungsbana Þáttur af Grími Skeljungsbana Skorravíkur-Jón Jón Skorvíkingur „Andskotinn taki ísinn“ Þorvarður prestur í Felli og Erlendur í Haganesi Reimleiki í Vatnshorni Presturinn á Borgarhrauni Snæfjalladraugurinn Gleðra Stíflishóladraugar Reimleikar

„Þegar á degi dóma...“ Silfrúnarstaða-Skeljungur Silfrastaða-Grímur Kerlingin í Skálholti Hauskúpa Sveins skotta Draugurinn hjá Brenninípu Höfðabrekku-Jóka Hesteyrar-Krita Draugurinn og smalinn Eiða-Sezelía Eiða-Setta Draugurinn á Snæfjöllum

Snæfjalladraugurinn Flóðalappi eða pastursdraugur Skarfa-Gvöndur Kynjasjónir Draugur gengur að verkum Vofan hjá Skipaá Ólöf á Stokkseyri Átján draugar úr Blöndu Sjódraugur æpir hátt Gudda afturganga Förukerlingin á Stóranúpi

Fépúkar

Afturgangan Sigurður og draugurinn Peningahálftunnan Draugurinn og peningakistillinn Ófælni drengurinn Bæjargilsdraugurinn á Húsafelli

„Sjaldan brúkar dauður maður hníf“ Fépúkinn og hugdjarfi bóndinn Hálftunna í Hesthússtalli Ingjaldshólskirkja Tískildingurinn

Peningadraugur Draugurinn hjúplausi Sagan af Jóni óhrædda „Taktu þitt og farð' í burtu“ „Nú verð ég votur, en áður var ég þurr“

Fólgið fé

Logi í Gunnsteinsstaðahólma Vafurlogi hjá Guðlaugsstöðum Kárastaðir í Húnaþingi Eldar í Hraunsstaðamýri Þúfan Kirkjan í Geitlandi Fagrihóll

Gullkistan Brúsahaugur Helguhóll Fjáreldur og vafurlogi í Eyjafirði Gullketill í Gufufossi Peningasteinn á Gálgaflöt Kálfar

Þrándarþúfa Þórishaugur Kórmakshaugur Helgahaugur Máshaugur Haugurinn á Hvítárvöllum Haugurinn á Valleyri

Ástir og hatur drauga

Djákninn á Myrká Vofan Inntak út söguþætti af Jóni Upplandakóngi Bakkadraugurinn Feykishóladraugurinn Héðinsfjarðarvofa Jóka Ekkjan á Álftanesinu Möðrudals-Manga Gísli heiftrækni Miklabæjar-Solveig Stúlkan í Álftamýrarsókn

Hagadraugurinn Jón Gissursson Draugurinn Hundi Þórður og Andrés, bræður Torfalækjar-Jón Konan með rauðu húfuna Beinagrindin í Hólakirkju Steintök í Dritvík og Draugahellir (undir Jökli) Húskarlinn á Hólum Breiðherðungur Holta-Jóka á Álftamýri Ástir drauga illvænlegar

„Gárún, Gárún, grátt er mér um hnakka“ Vinnumaður og bóndadóttir „Bíddu hérna, Garún, Garún“ Draugssonur verður prestur Draugur á barn við stúlku Draugur getur son Draugssonurinn Beinagrind staðarvinnumannsins Beinagrindin á Hólum Sigurlaug og Herdís Vinnukonan og biskupsfrú í Skálholti Runkhúsa-Gunna

Þrjár draugasögur

Hjaltastaðafjandinn

Garpsdalsdraugurinn

Geitdalsdraugurinn

Aðrar draugasögur

Reimleikar á Núpi Tungudraugurinn

Dala-Rafn

Griðungurinn á Klifá

Uppvakningar eða sendingar

Lilja Barnaber Draugur hryggbrotnar Hryggjarliður á knífsoddi Banakringlan Galdramennirnir í Vestmannaeyjum Sagan af Jóni sterka Sagan af Jóni Ásmundssyni Hallur á Sandhólum Presturinn og bóndinn Draugur setur vagl á auga Fjandinn í hrossleggnum Sendingin í glasinu Sending Sendingin og séra Jón í Tröllatungu Klaufi Guðbrandur og Mókollur Draugurinn Kinni Vestfirzki galdramaðurinn Frá Jóni og Arnþóri Séra Sigurður á Auðkúlu Kúludraugarnir Draugurinn og Jón Sigfússon Draugur veitir áverka Silfurdæld eða Djöfladæld Rifsdraugurinn

Draugur tekur ofan Hjónadjöfullinn Svartidauði Um Þorgeirsbola Þorgeirsboli Rauðiboli Að vekja upp draug Hvernig vekja skal upp Uppvakningar Draugum eykst megin Jónspostilla Draugur deyr Mannshnútan Missögn um mannshnútuna Sendingin og Jón í Næfurholti Hallur á Krýnastöðum Magnús á Glúmsstöðum Draugurinn Flugandi Páll bóndi sterki Sendingin og Páll á Kleif Draugur sakramentaður Galdramenn á Vestfjörðum Jón Ásmundsson í Njarðvík Sending Vigfúsar prests Beinagrindin og rauðklæddi maðurinn

Bergþór og flugan Sending Draugur svikinn „Dreptu þann sem sendi þig“ Draugur rak sig á hníf Skotinn draugur Tólf skólapiltar á Hólum Bóndi vekur upp draug Betti Jáson draugur Draugur beðinn fyrir bréf Tvískerjadraugurinn Átján sendingar í senn Sjö draugar Birnir í sendingum Djöflalág á Reykjum Benedikt Bech drukknar Barðsgátt Sendingin á Seljanesi Dauði séra Þórðar á Grenjaðarstað Frá Þorgeirsbola Lepsa Uppvakningurinn á Miklagarði Páll Vídalín verst draugum Geirmundarstaðadraugurinn

Fylgjur

Hamaskipti

• Dalakúturinn

Mannafylgjur og aðsóknir

Tvær sagnir um fylgjur „Þeir koma þá fjórir“

Galtardalstófa Anna á Bessastöðum

Fylgja Stefáns í Arney Jón dúkur og vofurnar

Dauðra manna vofur

Dauðra manna fylgjur Ísleifur lögsagnari og Kollsstaðabóndinn

Draugar, vofur, sendingar, uppvakningar Reimleikarnir í Kverkártungu

Stofudraugurinn á Bakka

Ættardraugar, Mórar og Skottur

Móhúsa-Skotta Hvítárvalla-Skotta Hítardals-Skotta Skarðs-Skotta Mývatns-Skotta Hleiðrargarðs-Skotta Missagnir og viðaukar um Hleiðrargarðs-Skottu Illuga-Skotta Árbæjar- eða Nýjabæjar-Skotta Eyjafjarðar-Skotta

Skinnpilsa Hörgslands-Móri Sels-Móri Írafells-Móri Sels-Móri eða Þorgarður Sólheima-Móri Hörghóls-Móri Goggur Afturgöngur Böðvarshóla- eða Gauksmýrar-Skotta

Mývatns-Skotta Ábæjar-Skotta Hleiðargarðs-Sigga Hörghóls-Móri Björg í Vallatúni og sending hennar Skupla Pjakkur Litluborgar-Toppur Fellsendadraugurinn Draugurinn á Finnbogastöðum

Bæjardraugar

Vogadraugurinn Heygarðsdraugurinn á Hvítárvöllum Reimleiki á Auðkúlu Eiríkur góði Háleiti-Bjarni Húsavíkur-Lalli

Jón prestur á Auðkúlu Eiríkur góði á Ljótsstöðum Vofan í Pétursey Skála-Brandur Frá Húsavíkur-Lalla

Séra Sæmundur á Útskálum drukknar Melrakkadalsdraugurinn Bjarnanesdraugurinn Eiðisboli Draugurinn í prentsmiðjuhúsinu