Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Goðfræðisögur

Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri (1862)
Fyrsti flokkur: Goðfræðisögur

Þjóðsagnasafn sem kom upphaflega út í Leipzig 1862-1864, þessi útgáfa er líklega frá 1954.

Álfar

Uppruni álfa

• Huldumanna genesis
• Uppruni álfa

Eðli og heimkynni huldufólks

Ýmsar sagnir um uppruna álfa Uppruni álfa Álfur og Alvör Tilorðning huldufólks Enn um uppruna álfa Uppruni huldufólks Írsk trú um álfa Skriftarminning Galdra-Leifa Hættir huldufólks Enn af háttum huldufólks Kveðið með álfum Presturinn í Möðrudal Steinarnir á Álftanesi Huldufólk séð Huldukonan hjá Hríshóli Pétur og álfamærin Hulduskip hjá Hergilsey Álfaskip hjá Arnarbæli

Huldukaupstaður hjá Halllandskletti „Að hverjum andskotanum ertu að leita?“ „Hver á hérna höndur?“ Um huldufólk Ær fá við álfahrútum Ærnar frá Staðarhóli Bláa ullin Huldufé í Hvammi Græna lambið á Minni-Þverá Huldumaður með poka Huldumenn á grasafjalli Huldubátur hjá Höskuldsey Álfabátur á Svínavatni Huldufólk í Grímsey Stúlkan hjá Hamrahól Gersemarnar í Hvammi Rauða barnsklukkan

Álfar hjá Snjallsteinshöfðahjáleigu Álfar á Ásmundarnesi Dagný álfkona Huldufólk í Steinahelli Oddbjörg í Fuglavík Karlsstaðahvammur Látraselið Kúasmalinn Ljósið í Teigsklifi Álfkonan hjá Stóru-Hvalsá Álfarnir hjá Víðivöllum Hamrahólar í Grímsey Huldufólk ragmanað Álfkonan hjá Bergsholtskoti Álfarnir í Kaldbaksvík Huldufólksbýli í Grímsey Huldufólk í Hjörtsey

Álfar leita liðveizlu manna

Sjómaðurinn á götum Ingibjörg á Svelgsá og álfkonan Borghildur álfkona Álfkonan í Miðdal Álfkonan þakkláta Álfkonan og áfaaskurinn Þórður á Þrastastöðum Kaupamaðurinn Grímshóll Sýslumannskonan á Burstarfelli Álfkona í barnsnauð Yfirsetukonan Konan á Skúmsstöðum Álfkonan í Ásgarðsstapa Skafti læknir Sæmundsson Jón Árnason og huldukonurnar

Álfkona fæðir í híbýlum manna Huldumaðurinn og stúlkan „Ljáðu mér bussann þinn“ Álfarnir í Snartartungu Barnsbrókin Guðríður í Hvammi og álfkonan Ekkjan í Höfn Álfkona reidd yfir á Álfarnir hjá Þjóðólfshaga Endurgoldin mjólk Fóðruð kýr fyrir huldufólk Fjalgerður Guðmundur á Aðalbóli „Þú hefur vökvað karltuskuna mína“ Ólöf í Hvammi Huldufólk í Vökuhól

Sigríður í Bessatungu Ljósmóðir sótt til huldukonu „Þar fór einn með þýfi!“ Björgólfur huldukaupmaður Sæmundur í Bjarnadal Bóndadóttir hjálpar álfkonu Stúlka hjálpar álfkonu í barnsnauð Hinn skyggni Arnljótur huldumaður Presturinn í Haga og álfkonan Hvít mjólkuð af huldukonu Áfakannan Drengur elst upp með álfum Mælifells-Skjóni

Álfar sýna mönnum góðvilja

Álfar undir Ólafsvíkurenni Álfar hjá Víðivöllum Þorsteinn í Búðardal Brandur á Þúfu Drukkinn maður gistir álfa Kindaleit í Þorskafirði

Álfkona læknar mann í draumi Eggjaskálin í Viðey Huldufólkið í Álfaborginni hjá Jökulsá Álfkonan hjá Bakkagerði Grímsborg

Álfkona læknar barn Bústaðir Huldufólks Huldumaðurinn og Geirmundur hái „Legg í hendi karls, karls“ Álfakverið

Góðsemi og trúrækni álfa

Álfar gefa graut og rjóma Smalastúlkan og áfaaskurinn Smalastúlkan og mjólkuraskurinn „Ertu þyrstur, viltu drekka?“ Rafnkell á Núpakoti Mállausubakkar Huldumaðurinn í Stóruhólum

Kristín á Hofi Álfar í Litla-Langadal Bláa glasið Huldufólk í Hengifossárgili Huldufólk hjá Látrum Sálmasöngur huldufólks

Álfasöngur í Ölvesi Húslestur hjá huldufólki Álfkonur hlýða á jólalestur Huldufólk í kirkjuferð Barngóðar álfkonur Björn Ólafsson í Málmey

Álfar gjöra mönnum mein

Álfar hjá Ásgarði Bæjarbruni á Staðarfelli Tungustapi Skarðhóll hjá Látraseli Álfkonan í Skollhól

Piltur á glugga á álfabæ Álfkonan í Múla Álfakýrin „Ló, ló mín Lappa“

Graðungurinn í Rúgeyjum Hjúin á Aðalbóli Djúpatjörn Konan á Breiðavaði

Meingjörðir álfa

Gróa á Hrófá Huldukonan í Hafnanúp Jón á Sandfelli Álfkonan á Fossum „Brauðið er vætt í blóði“ Álfkonan hjá Kollugerði Álfkonan í Stekkjarbergum Vinnukonan á Sauðanesi Jarðholan hjá Skáldalæk Álfakletturinn hjá Æsustöðum Álfkonan í Bríkarklöpp Af drengnum í Dyrhólaey Drengurinn í Pétursey

Álfkonan hjá Vatnsenda Ekki skyldi steinum velta Búrglugginn Skærastunga huldukonu Sigmundarhraun Þuríðartorfa í Pétursey Huldufólkið í Pétursey Fjósamaðurinn í Forsæludal Jón smali og huldufólkið Ævilok Gunnlaugs Árnasonar Hvarfshóll Stúlkan sem ljósið kveikti

Ólafur á Vindhæli Álfkonan og ferðamennirnir Jón á Svínahóli Álfar feykja heyi „Hann er í hafti“ Brækurnar í Skálholtskoti Árni Bjarnason og álfakýrin „Ég er ánægð, ég hef mitt“ Álfakýr í fjósi Kýrin í Hrútafirði Konan sem sá huldumann eða huldumenn „Ég barði og ég barði“

Umskiptingar – Hyllingar álfa

Áttræður umskiptingur Umskiptingurinn í Sogni „Tökum á, tökum á“ Guðlaugur á Hurðarbaki Átján barna faðir í álfheimum Barnsvaggan á Minniþverá Séra Jón Norðmann Barnið villta undir Eyjafjöllum Bjarni Thorarensen og sonur hans Prestssonurinn á Knappsstöðum Sæmundur á Staðastað Sigríður frá Þorgautsstöðum Meystelpan á Kirkjubóli Barnið og álfkonan Magnús pólití Sveinninn sem undi ekki með álfum Huldufólkið í Hólaklöppum Smalinn í Fljótsdal Hyllingartilraun Séra Hávarður Stúlka dvelur með álfum

Barnsskírnin Prestur skírir barn fyrir huldufólk Prestsdóttirin frá Prestsbakka Bóndadóttir heilluð af álfum Stúlka leggur leiðir sínar í álfhól Brynjólfur biskup frelsar konu frá álfum Kirkjusmiðurinn á Reyni Umskiptingar Átján barna faðir í álfheimum Fimmtíu barna faðir Kirkjusmiðurinn á Reyni Bóndinn á Reynistað og huldumaðurinn Prestsdóttirin Sigurður litli í Múlakoti Barnið villta undir Eyjafjöllum Árni Eyjafjarðarskáld Missögn af Árna Margrét í Ási Sigurlaug litla á Reykjarhóli Kóngshöll á Tungudal

Fósturdóttir álfkonunnar Guðný á Végeirsstöðum Magnús litli á Eiði „Þessar klappir þekkti eg fyrr“ Mælihóll „Tökum á“ Álfar skila barni Davíð Bjarnason og álfkonan Barnið með blettinn á kinninni Huldumaður í Sunnudal Halldór litli Erlendsson Jörundur á Finnbogastöðum Lauga litla á Hafnarhólmi Erlendur á Þverá Barnshvarfið á Neðri-Glerá Stúlkan á Svínaskála Séra Jóhann á Svalbarði Huldufólk í Tónum Barnsvaggan við Húsavíkurkirkju „Á litlum stað lúrir það“

Huldufólk leitar lags við mennskar manneskjur

Karítas í Búðardal Sigríður á Reykjum Kötludraumur Ljúflingsmál Selmatseljan Álfapilturinn og selmatseljan Huldupilturinn Prestsdóttirin Prestsdóttir gift huldumanni Mókollur Hjónin í Skál á Síðu Konuhvarf í Hnefilsdal Álfurinn í stóra steininum Ragnheiður Pálsdóttir elur barn í álfhól Grímshóll Bjarni Pétursson og álfar Hólgöngur Silunga-Bjarnar Frá Eyjólfi og álfkonu Rauðhöfði Rauðhöfði Faxi Álfahökullinn á Brjámslæk Álfakóngurinn í Seley Sagan af Ljúflinga-Árna eða Álfa-Árna Íma álfastúlka

Álfkonan hjá Ullarvötnum Álfkona býr með mennskum manni Álfkona leggst með mennskum manni Una og Bjartmar „Man ég enn menjalundinn“ Stúlkan frá Reykhólum „Ég man þér þóttu góð hjörtun forðum“ Ólöf selmatselja Bóndadóttir prestskona í álfheimum Huldumaðurinn í Mælishól Biskupsdóttirin frá Hólum Huldufríður, Sigríður og Helga Huldumaðurinn úr Miðstapa Þórdís þrjózka Helga prestsdóttir Þórunn og Þórður Selið Jómfrú Guðrún Síra Einar í Heydölum Huldukonan og bóndinn á Vöglum Múlakotsbræður Jónas á Melstað Eyjólfur og álfkonan Prestahvarf í Grímsey Hallgrímur á Böðvarsbakka

Eyjólfur vinnumaður og álfkonan Eyjólfur prestur og álfkonan Guðmundur á Keldum Páll og Kjartan Álfkonurnar í Ekru Álfkonurnar í Kálborg Þorsteinn á Jarlsstöðum Prestssonurinn frá Reykholti Valbrá huldustúlka Partur af sögu Silunga-Björns Torfi í Hvömmum Íma og Jón á Berunesi Karlinn í skemmunni Jón Árnason frá Hömrum Melabergs-Helgi Mókollur á Melabergi Rauðhöfði Álfkonan í Geirfuglaskeri Hvalurinn í Hvalvatni Árni á Melabergi Huldukonan í Seley Vermennirnir og álfabiskupinn Ferming hjá huldufólki Grettir, griðkonan og huldumaðurinn

Jóla- og nýjársgleðir álfa

Una álfkona Úlfhildur álfkona Hildur álfadrottning Snotra Tekannan Vinnumaðurinn og sæfólkið Jólanóttin Álfarnir og Helga bóndadóttir Álfadans á nýjársnótt Krossgötur Systurnar og álfafólkið Álfarnir á nýjársdagskvöld Fardagar álfa Flutningur álfa og helgihald Flutningurinn

Til að ráða álfafólk Snotra álfkona Álfadrottning í álögum Huldukonan mállausa Húsfreyjan á Yztugrund Bóthildur drottning Álfasíki Álfarnir hjá Staðarhóli Tíu menn fara í jólaboð Huldufólki boðið heima Hátíðamessur álfa Jólanótt í Kasthvammi Kasthvammur í Laxárdal Geirlaugar saga Hegnt fyrir forvitni

Stúlkan í Hvannstóði Tvær jólanætur Jólanótt á Reyðarvatni Sakamaðurinn og huldufólkið „Seinast mun ég flotinu neita“ Huldufólkið í Nesjum Álfaskartið Huldufólk á gamlaárskvöld Huldufólksdansinn Álfar á jólanótt Álfafólkið í Loðmundarfirði Álfarnir í Drangey Solveig á Sauðanesi og Álfafólkið Sýslumaður í álfheimum

Fleira um jarðbúa

Sagan af steini Þrúðuvanga Ljóðmæli

Vakandi manns draumur Þæfusteinn á Snæfellsnesi

Fólkið undir jörðinni Henglafjallaferðin

Sæbúar og vatna

Sæbúar í mannslíki

Marbendill, sjódvergur Frá marbendli Kvígudalir á Látraströnd Sækýr í Breiðuvík Sækýr í Haukadalsvatni Hafgýgur

Þóruhólmi „Þá hló marbendill“ Marbendill Magnús köttur og sæmenn Marmendill Þórdís úr álfheimum

Kýrnar tólf í Höfða Sæstúlkan á Höfða Sækýr úr Lagarfljóti Gráa kýrin í Yxney Akraneskýrnar

Nykur

Kirkjugarðurinn á Barði Nykur í Kumburtjörn Nennir Nykur Nykur eða nennir Að temja nykur Nykurinn í Svínavatni Nykur í Reykjavíkurtjörn og Hafravatni Nykurpyttur

Grímstjörn Nykur eltur Nykur tekur börn Nykur í glaðasólskini Nykur á Skeiðsdal og í Heljardalsvatni Nóni „Ég nenni ekki...“ „Svei þér nykur“ Að fæla nykur burt

Barnapollur Nykur í Kappastaðavatni Nykur á Lágheiði Nykurtjörn Hestur úr sjó Smalastúlkan frá Þingeyrum Nykur í vötnum Jakob á Jörfa og vermennirnir

Skrímsli

Kort frá Möðruvöllum og sjóskrímslið Skrímslið í Brúnavík Skrímslið í Vesturhópsvatni Naddi

Sjóskrímsli Skrímslið í Vesturhópsvatni Skrímslið hjá Bjarnanesi

Urðarboli Gordula Fjörulallar á Breiðafirði

Tröll

Meingjörðir trölla

Bjargvígslur ýmsar Vígð Drangey Gullbrá og Skeggi í Hvammi Kleppa Ketilvallakirkja Skarðsheiði Mjóafjarðarskessan Skessan á Hvannadal Skessusteinn Gellivör Gissur á Botnum Missögn af Gissuri á Botnum Hallgerður á Bláfelli Brynjólfur biskup Saga af Þorgeiri stjakarhöfða Um Kögur-Grím Ólafur kóngur Haraldsson og tröllkonan Smalastúlkan Um reimleika í Njarðvík Sagan af Vestfjarða-Grími Inntak úr söguþætti af Ásmundi flagðagæfu Veiðimanna þáttur Þorleifur beiskaldi

Gilitrutt Jóra í Jórukleif Katla eða Kötlugjá Hestar verða tröllriða Hornbjarg vígt Látrabjarg á Látraströnd Skálmarbjarg á Látraströnd Óvættur í Búðakletti Vígð Drangey Gvöndarsteinn og Gvöndarkirkja Um illvættir Páll prestur vígir Heiðnabjarg Óvættur í Látrabjargi Kola á Kolugili Kolurúm og Koluhóll Kleppa tröllkona Kleppa í Kleppu Grásteinn „Sko minn gráa dinglufót“ Skessan í Spararfjalli Mélbreið Skessan í Mjóafirði Enn frá Mjóafjarðarskessunni

Skessan á Baulárvöllum Smalinn í Grímstungum Tröllin í Þórisási Missagnir um tröllin í Þórisási Flagðkonan í Selárdal Ragnhildur í Rauðhömrum og þussinn í Þríhömrum Skessan á Jökulhálsi Tröllin í Bláfjalli Tröllin í Potti Flagðkonur við Þjórsá Gissur á Lækjarbotnum Guðmundur á Eyvindarmúla Stórkonan í Hólknardal Tólf menn og tröll á afrétti Bjargbúi í kolskógi Eyjan undan Héraðsflóa Skessan í Náttfaravík Óvætturinn sem ásótti konuna Ingjaldur á Kálfaströnd Höggin og járnlokan í Hafrafellstungu Flutningsfell í Þistilfirði Saga af Maurhildi mannætu Tröllskessan og taflið

Tröll hefna mótgjörða

Sóttarhellir Óvættur við Fossárfoss

Bóndinn á Gnúpum Tröllkonurnar og hvalrekinn

Þorsteinn tól Kerlingin í fossinum

Tröll sýna vinsemd

Kráka tröllskessa Sauðamaðurinn frá Tungu í Fnjóskadal og tröllskessan á Bleiksmýrardal Loppa og Jón Loppufóstri Þjóðbrók

Trunt, trunt og tröllin í fjöllunum Um trölla-Láfa Missögn um trölla-Láfa Andrarímur og Hallgrímsrímur

Tröllið í Skrúðnum Sagan af Katli á Silfrúnarstöðum Smalinn á Silfrúnarstöðum Jón og tröllskessan

Vinsemd og tryggð trölla

„Ofra ég ýsustykki“ Fossvallabóndinn „Gakktu á undan Grímur kilpur“ Truntum runtum og tröllin mín í klettunum Kona numin af tröllkonu Jarlsdóttir í tröllahöndum Skessan og vermaðurinn Átján skólabræður Tröllið í Fáskrúð og prestsdóttirin

Sagan af Móðari í Móðarsfelli Depilrassa og niðjar hennar Móðólfur í Móðólfsfelli Ragnhildur matselja og skessusonurinn Séra Gísli á Sandfelli Skessa reidd yfir Skeiðará Tröllin undir hömrunum Skessan í Húsagili Skessan á Arnarvatnsheiði og vermaðurinn

Einar í Skaftafelli Tröllkonan í Skaftafelli Hákarlamenn frá Djúpavogi Jón bóndason og skessan á fjöllunum Sagan af skessu-Jóni Sigurður og tröllin Bergþór Bláfellingur Skinnvefja

Nátttröll

Nátttröllin hjá Hlíðarenda Likný í Þjórsárdal Tröllkonan í Helgafellssveit Nátttröllið Karl og Kerling Upptök Drangeyjar Vestmannaeyjar Illþurrka Karl og Kerling í Hítardal Þuríður sundafyllir

Jörundur undir Jörundarfelli og Ásmundur undir Ásmundargnúpi Ármannshaugur Bergþórsleið Bergþór í Bláfelli Hremmuháls Kerlingin í Jökulsárhlíð Nátttröllið í Skessuhala Kerlingin í Vatnsdalsfjalli Sifa nátttröll Steinninn í hestaréttinni á Stað

„Djúpir eru Íslands álar“ Skessulág Tröllin á Vestfjörðum Upptök Drangeyjar Tröllkarl með hvalbagga Grjótgarðsháls Stóri maðurinn á Eyvindarmúla Tröllkona drukknar „Dregur í Dingólfshnjúk“ „Lítið ber smátt smátt“

Grýla, Leppalúði og fjölskylda þeirra

Grýla

Fjölskylda Grýlu

Lúpa og Skröggur

Grýla og fleira

Um anda Grýla og bændur hennar

Um jólasveina Jólasveinar

„Níu nóttum fyrir jól“ Grýluþula