Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Galdrasögur

Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri  (1862) 
þjóðsögur, ritstjórn Jón Árnason
Þriðji flokkur: Galdrasögur

Þjóðsagnasafn sem kom út í Leipzig 1862-1864.

Á Íslandi er og hefur verið sú trú eins og annarstaðar að einstakir menn gæti framkvæmt yfirnáttúrlega hluti, og verður það með tvennu móti: Einstakir menn eru annaðhvort fæddir með einhverjum þeim hæfilegleika sem ekki er öllum gefinn eða einhver ytri tilviljun veitir þeim hann svo að hann festist við þá og verður aldrei frá þeim skilinn. Þannig getur það sem sýnist með öllu ómögulegt orðið mögulegt með því að nota laglega hin ytri meðöl sem allur þorri manna þekkir ekki og sem náttúran og orðið skrifað eða talað í tíma og annað slíkt leggja þeim sem bera skynbragð á hlutina upp í hendurnar, og ef þessara bragða er neytt heitir það galdrar og fjölkynngi. Ekki er auðið að aðgreina til hlítar báðar þessar tegundir hinna yfirnáttúrlegu framkvæmda af því að á aðra hliðina geta hinir yfirnáttúrlegu eiginlegleikar sem aflaðir eru með göldrum verið manninum meðfæddir og allt eins á hina hliðina hinir sérstaklegu hæfilegleikar til að nema og fara með galdur, og enn er það að maður vefst einatt í vafa um ef maður vill gjöra sér grein fyrir einhverjum undarlegum atburði hvort hann sé heldur fram kominn af eigin kröftum þess sem framkvæmir eða hann sé til orðinn af töfrakunnáttu hans og galdramegni; af þessari ástæðu sé það því leyft að draga bæði þessi atriði saman í eitt en þótt það eigi ekki alls kostar vel við. Í þessu atriði verður þó að vera nokkur aðgreining sem er af öðrum toga spunnin. Það er sumsé alkunnugt að ekki hafa allir galdramenn verið jafn-fjölkunnugir. Þess vegna eru það einstakir menn sem hafa tekið öllum öðrum fram í fjölkynngi bæði sökum eigin hæfilegleika og tilsagnar er þeir hafa notið eða og að yfirnáttúrlegar verur hafa veitt þeim sérstakt fulltingi. Ræður það því að líkindum að um slíka menn gangi allmargar frásagnir en þótt þær jafnframt komi við langtum fleira en sjálfar galdrasögurnar með því þær setja manninn í samband við allar hugsanlegar verur á jörð, og yfir skýra slíkar sögur allt að einu einkar vel hið margbreytta samband sem er í milli ýmsra atriða þjóðsagnanna. Af þessu þykir það eiga vel við eftir að búið er að drepa á yfirnáttúrlega hæfilegleika og skýra frá hinum helztu töfrabrellum að bæta þar við frásögum um galdramennina sem verið hafa hér á landi, að því leyti sem þeir og gjörningar þeirra eru oss kunnir.

Ófreskisgáfur breyta

Skyggnleiki breyta

Ofheyrnir breyta

Forspár breyta

Draumar breyta

Töfrabrögð breyta

Skollabrækur, flæðarmús og tilberi breyta

Sagnarandar breyta

Stefnivargur breyta

Tilberar og fleiri fjárbrellur breyta

Gandreið breyta

Mannsístra og mannsskinn breyta

Mannsístra – Ýmis töfrabrögð breyta

Þórshamar breyta

Galdrastafir og galdrabækur breyta

Galdrastafir og fleira breyta

Særingar og bænir breyta

Kraftaskáld breyta

Heitingar og álög breyta

Álagablettir breyta

Heitingar og álagablettir breyta

Galdramál breyta

Einstakir galdramenn breyta

Seinni tíma galdramenn breyta

Frá Sæmundi fróða breyta

Sögur úr Árnasafni breyta

Sögur frá nítjándu öld breyta

Sæmundur Fróði breyta

Frá Kálfi Árnasyni breyta

Kálfur prestur breyta

Bjarni fíritanni breyta

Sögubrot af Árum-Kára breyta

Guðbjartur flóki og Hólabiskup breyta

Guðbjartur flóki breyta

Straumfjarðar-Halla breyta

Jóhannes í Mosdal breyta

Jón á Hellu og Jón í Ási breyta

Ólafur tóni breyta

Gottskálk biskup grimmi breyta

Frá séra Hálfdani á Felli breyta

Hálfdan í Felli breyta

Galdra-Leifi breyta

Galdra-Leifi Þórðarson breyta

Frá séra Magnúsi á Hörgslandi breyta

Einar prestur galdrameistari breyta

Jón prestur gamli á Þæfusteini breyta

Galdra-Manga breyta

Leirulækjar-Fúsi breyta

Feðgarnir breyta

Latínu-Bjarni breyta

Þormóður í Gvendareyjum breyta

Þorlákur á Ósi breyta

Frá séra Eiríki í Vogsósum (um 1638-1716) breyta

Eiríkur í Vogsósum breyta

Stokkseyrar-Dísa breyta

Páll lögmaður Vídalín breyta

Páll Vídalín breyta

Síra Þorleifur Skaftason breyta

Séra Þorleifur Skaftason breyta

Galdra-Loftur breyta

Séra Snorri á Húsafelli breyta

Snorri á Húsafelli breyta

Sveinn og Halldór á Finnbogastöðum breyta

Tómas á Söndum breyta

Séra Högni Sigurðsson breyta

Séra Vigfús Benediktsson breyta

Eggert hinn ríki breyta

Páll galdramaður breyta

Ámundi galdramaður breyta

Jón frá Hellu breyta

Jón grái breyta

Jón grái á Dalhúsum breyta

Magnús á Hörgslandi breyta

Jón glói breyta

Galdra-Brandur breyta

Sæmundur prestur Hólm breyta

Jóhannes á Kirkjubóli breyta

Arnþór á Sandi breyta

Ýmsir galdramenn breyta

Ónafngreindir galdramenn breyta